85139

Kąty pionowe, ich pomiar, błąd miejsca zera (indeksu)

Kąt pionowy jest to kąt, którego obydwa ramiona leżą w płaszczyźnie pionowej, przy czym jedno ramię jest zawsze stale, poziome lub pionowe, zaś drugie ramię -zmienne, wyznaczane przez oś celową teodolitu, skierowaną do wybranego punkty celu. P. W zależności od tego, który z kierunków: poziomy czy pionowy przyjmujemy, jako stale ramię, wyróżniamy dwa rodzaje kątów pionowych: kąty pionowe horyzontalne a, i kąty pionowe zenitalne z. Przy czym a+z = 90°.

Kąty zenitalne są liczone od linii pionu i zorientowane w górę i mogą osiągać wartości w przedziale 0° do 180°.

Ustawienie podziału KV i jego urządzeń odczytowych musi być tak dobrane, aby przy poziomej osi celowej i spoziomowanej libeli kolimacyjnej odczyt KV w I i II położeniu wynosiły dla podziału zenitalnego odpowiednio:

I położenie KL 90° lub 100^s; II położenie KP 270 ° lub 300^g

Odczyt taki nosi nazwę miejsca zera. Gdy wartość jego odbiega od podanych mamy do czymenia z błędem miejsca zera lub błędem indeksu.

W I położeniu lunety (KL) odczyt Oi jest równy kątowi z, natomiast w położeniu II (KP) odczyt On stanowi jego dopełnienie do 360°. Jeśli przy kole lewym miejsce zera nie jest dokładnie równe 90°, wtedy oba odczyty 6ą dodatkowo obarczone błędem indeksu i wynoszą wtedy:

OI = z + p Oli = 360° - z + p

Błąd miejsca zera wyniesie, zatem:

M =

Oi + On-360° 2

Natomiast kąt zenitalny:

Oi-On+360° z =-

Kąt zenitalny obliczony z powyższego wzoru jest wolny od błędu indeksu/i.