80110

socjalne traktować ludzi nierówno, dając przywileje biednym (gorącym zwolennikiem takiej teorii był Hans Hubert, który twierdził, że ludzie, którzy nie są skloiuii wziąć odpowiedzialności za swój los. w izeczywistości nie są ludźmi wolnymi)

Podsumowując państwo socjalne było rozwiązaniem pośrednim między formułą państwa dobrobytu, a formułą klasycznego liberalizmu. Duży nacisk kładziono na przymiotnik „prawny" państwa, chodziło głównie o zapewnienie zasady pewności prawa, bezpieczeństwa prawnego, zasady Jex retro non agit” i zasady równości prawa i jego zgodności z konstytucją.

c)    Friedrich August von Hayek: (1899-1992), laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1974 r., jeden z najwybitniejszych i najbardziej wszechstronnych rzeczrrików liberalizmu, pracował m in. w Wiednia Londynie i Cliicago. autor „Czystej teorii kapitału" (za tą pracę otrzymał właśnie nagrodę). „Drogi do niewolnictwa" i „Prawa, ustawodawstwa i wolności".

• poglądy von Hayeka:

odrzucał przymiotnik „neo" dla swojego liberalizmu, zwracając uwagę, że liberalizm jaki propaguje jest jedynie powrotem do klasycznych zasad, a nie jakimś nowym liberalizmem w pewnym sensie był filozofem polityki - swe wywody rozpoczynał od usunięcia tzw. „błędu myślenia kartezjariskiego" (polegał on na nadmiernej wierze w rozum ludzki i racjonalizm, na przekonania że można racjonalnie sterować i kontrolować procesy społeczne)

-    wg Hayeka postęp dokonuje się przez przypadkowe i nieprzewidywalne działania ludzkie, stąd wyciągał wniosek, że podstawową wartością jest wolność

dwie kwestie absorbowały jego uwagę:

1)    problem sprawiedliwości społecznej i wolności ekonomicznej: w tej materii Hayek twierdził, że sprawiedliw^rość społeczna i ekonomiczna jest nonsensem („sprawiedliwy może być co najwyżej jeden człowiek, a nie rynek"), postulował zniesierrie interwencjonizmu państwowego

2)    problem prawa: podstawową funkcją państwa winno być stworzerrie ram prawnych, które nie zależą od woli większości, a które są niezbędne w każdym wolnym społeczeństwie - wolność, własność, zasada podziału władzy, zasada rządów prawa (państwo poprzez prawo ma umożliwiać jednostkom realizację rozmaitych dążeń)

Hayek głosił, że liberalizm musi gwarantować jak najdalej sięgającą wolność osiągania różnorodnych celów, musi zakładać pluralizm

liberalizm od konserwatyzma wg niego, różni się tym. że liberał, mając świadomość prawdziwości swoich poglądów, me narzuci ich innym, szanując tym samym prawo innych do wolnego wyboru

wg niego największe niebezpieczeństwo tkwi w idei sprawiedliw^rości społecznej - ona bowiem zniewala jednostki

-    pod koniec życia propagował ideę gerontokracji - rządów starszych, uważał, że ludzie starsi mają większe zrozumienie dla idei wolności

d)    rozkwit liberalizmu ekonomicznego:

Załamanie koncepcji państwa opiekuńczego, socjalnego, narastające kryzysy ekonomiczne i cyklicznie pojawiające się fazy recesji przyczyniły się do renesansu klasycznego liberalizmu ekonomicznego. Duży wpływ na ten stan miało przyznanie Hayekowi i Friedmanowi nagrody' Nobla z dziedziny ekonomii - zwłaszcza ten ostatni był gorącym orędownikiem liberalizmu ekonomicznego.

I) Milton Friednran: ekonomista, autor pracy „Kapitalizm a wolność".

• poglądy Friedmana:

- jego zdaniem istnieją tylko dwie metody koordynacji działań ludzkich - albo totalitarna kontrola albo wolny rynek (Friedman bronił wohiego rynku jako metody organizowania całości życia społecznego, nie tylko gospodarczego)

przeciwstawiał się kontroli państwa, uważając, że wszelkie kryzysy są skutkiem błędów doradców i ekonomistów państwowych (ugody państwa z różnego rodzaju korporacjami i związkami zawodowymi ograniczają, jego zdaniem wolną konkurencję, a to z kolei destabilizuje cały rynek i gospodarkę)

Friedman podkreślał, że bez pełnej wolności ekonomicznej nie ma wolności politycznej ani wolności indywidualnej

krytykował nieograniczoną demokrację, stwierdzając, że nie wszystkie materie można by pozostawić woli większości, gdyż mogłoby to zagrozić wolności