86630

Zdania analityczne i syntetyczne

Specjalną kategorię zdań stanowią zdania analityczne. O prawdziwości tych zdań nie decyduje ich zgodność ze stanem faktycznym, lecz ich wewnętrzna budowa i znaczenie użytych w nich wyrażeń. Analitycznym jest np. zdanie: „kawaler jest to mężczyzna nieżonaty”. Prawdziwość tego zdania wynika z analizy użytych w nim wyrażeń. Na tej samej zasadzie można stwierdzić fatszywość zdania, np. „trójkąt jest figurą sześciokątną". Takie zdanie, jak to ostatnie, jest wewnętrznie sprzeczne. Jego fałszywość stwierdzamy na mocy znaczenia użytych w nim wyrażeń, w tym przypadku „trójkąt” i „figura sześciokątna”.

Zdania analityczne nie wymagają weryfikacji w rzeczywistości doświadczalnej. O ich prawdziwości decyduje niejako ich struktura syntaktyczna i znaczenie występujących w nim wyrażeń. Wymaga takiej weryfikacji, czyli potwierdzenia, inny typ zdań, a mianowicie tzw. zdania syntetyczne. Są to zdania, które wypowiadają się o konkretnych stanach i zdarzeniach rzeczywistych. Do takich zdań należą np. zdania następujące: „Warszawa jest stolicą Polski”, „Neapol jest stolicą Czech", „Franciszek Józef byt cesarzem monarchii Austro-Węgierskiej" itd. Widzimy, że prawdziwości informacji podawanych przez zdania syntetyczne nie możemy stwierdzić w oparciu o analizę wyrażeń, z których zbudowane są te zdania. Ze znaczenia wyrazu „Warszawa” nie wynika, że jest to stolica Polski. By stwierdzić prawdziwość zdań syntetycznych, trzeba odwołać się do rzeczywistości, o której one mówią. Zauważmy jeszcze jedną cechę zdań syntetycznych, której nie posiadają zdania analityczne. Otóż zdania syntetyczne wnoszą coś nowego do naszej wiedzy, tzn. podają informacje, których nie można wysnuć z analizy znaczenia wyrażeń występujących wtych zdaniach.