80499

Za podżeganie i pomocnictwo odpowiada się w granicach swej umyślności. Kara wymierzana jest w granicach zagrożenia przywidzianego za sprawstwo. Za pomocnictwo sąd może zastosować jednak nadzwyczajne złagodzenie kary. Zarówno podżeganie jak i pomocnictwo mogą być popełnione w formie usiłowania Jeżeli czynu tylko usiłowano dokonać to podżegacz i pomocnik odpowiada jak za usiłowanie. Podżegacz i pomocnik nie odpowiadają, jeżeli przejawili skuteczny czynny żal tzn. dobrowolnie zapobiegli popełnieniu czynu zabronionego, do którego uprzednio nakłaniali lub pomagali. Przepis o czynnym żalu nie ma zastosowania do prowokatora.

Podżegania i pomocnictwo to samodzielne formy j^opełniaiiia przestępstwa a nie formy uczestnictwa w przestępstwie sprawcy głównego.

2. Formy stadialne

-    przygotowanie - (art. 16 § 1) - formami przygotowania jest przygotowanie w sensie ścisłym i wejście w porozumienie. Przygotowanie w sensie ścisłym podjęciu czynności, które stwarzają warunki do popełnienia czynu zabronionego np. na pozyskiwaniu środków, informacji, sporządzaniu planu działania. Te czynności musza być podjęte w celu popełnienia czynu zabronionego. Strona podmiotowa przygotowania w sensie ścisłym polega więc na zamiarze bezpośrednim ukierunkowanym na osiągnięcie tego celu.

Wejście w porozumienie jest to porozumienie dwóch lub więcej osób, polegające na uzgodnieniu zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa.

Przygotowanie do przestępstwa jest karalne tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi. Ogólną zasadą jest więc bezkarność przygotowania. Wyjątki - karalne jest przygotowanie niektórych przestępstw przeciwko pokojowi i ludzkości (wojna napastnicza, ludobójstwo). Przeciwko państwu, dezercja itp. Sprawcę karalnego przygotowania może się uwolnić od odpowiedzialności karnej przez przejawienie czynnego żalu polegającym na odstąpieniu od przygotowania i zniszczeniu przygotowanych środków.

-    usiłowanie - (art. 13 § 1) - Usiłowanie charakteryzuje występowanie 3 elementów, jakimi są:

-    zamiar popełnienia czynu zabronionego (bezpośredni lub ewentualny). Wymagany jest zamiar przy usiłowaniu więc instytucja ta nie odnosi się do przestępstw nieumyślnych. -zachowanie się zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu, które może być co najwyżej przygotowaniem.

-    brak dokonania

Usiłowanie zagrożone jest taką samą kara jak przestępstwo dokonane.

Odmianą usiłowania jest usiłowanie nieudolne, które zachodzi wtedy, gdy usiłujący nie uświadamia sobie, ze dokonanie jest niemożliwe. Karalne jest tylko takie usiłowanie nieudolne, przy którym dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do wykonania czynu zabronionego lub użycie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Za usiłowanie nieudolne grozi taka sama kara jak za usiłowanie udolne, ale możliwe jest zastosowanie przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary a nawet odstąpienie od jej wymierzenia.

Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie wykazał czynny żal - czyli odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi.

Elementy pochodu przestępstwa Unter delicji), czyli schematu przedstawiającego stadia czynu przestępnego:

-    zamiar

-    usiłowanie

-    przygotowanie

-    dokonanie