109. SPOSOBY WYZWOLANIA NIEWOLNIKÓW.
Niewola generalnie gasła przez wyzwolenie na mocy ius dvile wg (manumissio) w którego skład wchodziły : m. vindicata - czynność wyzwalająca dokonana w obecności pretora i świadka przez właściciela niewolnika. ; m. censu - poprzez wpisanie niewolnika na listę obywateli; m. testamento czyli nadanie wolności w ostatniej woli właściciela: m. in ecclesia - w czasach chrześcijańskich dokonywana przed biskupem. Można było także uzyskać wolność na mocy prawa pretorskiego poprzez oświadczenie właściciela niewolnika w obecności świadków o zmianie jego pozycji lub też listownie oświadczając podobną treść.
Godne zauważenia jest także wyzwolenie na mocy przepisów państwowych. Niewolnik odzyskiwał wówczas wolność za zasługi jakie odniósł dla państwa lub w czasach cesarstwa gdy rozpoczął się kryzys niewolniczy na mocy stwierdzenia faktu złego traktowania przez właś.