80549

*    stipulationes dtiplae - na podwójną wartość stosowane były przy sprzedaży celem zabezpieczenia kupującego przed ewikcją (tj. pozbawieniem na drodze procesu sądowego rzeczy nabytej prawnie i w dobrej wierze).

w celach dowodowych strony tworzyły dokument zwany cautio. Dopiero w 472 konstytucja cesarza Leona uznała skuteczność stypulacji niezależnie od uroczystych słów i niezależnie od wymogu sporządzenia aktu w jednym ciąga Sam dokument mógł być podstawa do uzyskania ochrony. Acceptilatio - czynność poświadczająca wykonanie zobowiązania. Odbywało się w formie stypulacji. Gaius wymienia kontrakty słowne zawierane przez jednostronne przyrzeczenie:

*    dotis dictio - przyrzeczenie dania posagu;

*    iusurandum liberti - przysięga wyzwoleńca, ze będzie świadczył na rzecz patrona określone usługi. Składana przed wyzwoleniem i poświadczana po wyzwoleniu.

KONTRAKTY LITERALNE (obligationes litteris contractae)

Bardzo rzadko występowały, w księgach rachunkowych dwa rodzaje wpisów:

*    nomina arcaria - kasowe wierzytelności - wypis literalny. Wpisywane w księgi rachunkowe przychodów i wydatków (codices accepti et expensi) przez zamożnych Rzymian. Nie tworzyły zobowiązania, bo nie zmieniały nic w stosunku obligacyjnym. Miały jedynie znaczenie dowodowe gdyż przyjmowano, że jest to potwierdzenie zobowiązania z pożyczki. W praktyce jednak często stosowano je jako podstawę zobowiązali. Gaius koryguje wadliwą praktykę.

*    nomina transcripta -wypis imienny.

Expensilatio - kontrakt pisemny powstający przez zaksięgowanie istniejącej wierzytelności bez faktycznej wypłaty (nomina transcripta). Jeśli nie było oryginalnej wierzytelności nie następowało zawiązanie zobowiązania z tytułu „gołego wpisu”. Wierzyciel dokonywał wpisu w swojej księdze rachunkowej za zgodą dłużnika (dowolnie wyrażoną), jak gdyby została wypłacona suma z obowiązkiem jej zwrotu. Ochrona dzięki actio certae creditae pectiniae. Kontrakt ten przekształcał istniejące zobowiązanie oparte na bona fidei w nowe stricti iuris (novatio). Działo się to między tyrru samymi osobami, albo dochodziło do zmiany tytułu obligacyjnego (transcriptio a re in pcrsonam) albo dłużnika bądź wierzyciela (transcripta a persona in personam). 'Kfyszła z użycia pod koniec okres klasycznego. Zamiast niej posługiwano się stipulatio wraz z cautio.

Chirograplia (,,. ja, taki i taki, oświadczam, ze wziąłem i syngrapliae („my, tacy i tacy oświadczamy, ze taki i taki wziął .” — skrypty dłużne, pojawiły się pod wpływem świata hellenistycznego. Początkowo dostępne tylko dla peregrynów, choć w praktyce stosowane jako rodzące zobowiązanie. W okresie poklasycznym powszechnie stosowane.