89814

Zwykle, pisząc, np. schematy reakcji nie ma potrzeby przedstawiać wzorów w tak rozbudowanej formie, korzystamy wówczas z zapisów uproszczonych: np. dla //-heksanu:

C₆H_u CHaCHjCHjCHjCHjCHa CH₂(CH₂)₄CH_J H H H H H H

CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-avCH₃ I.....

H-C-C-C-C-C-C-H I I I I I I H H H H H H

Rys. 2. 2. Uproszczone formy zapisu wzoru heksanu

Wszystkie związki organiczne różniące się od innych jednostką -CH>- nazywają się homologami. Homologi oczywiście należą zawsze do tej samej grupy związków. Wszystkie alkany są homologami metanu i każdego innego alifatycznego węglowodoru nasyconego.

Izolkany - węglowodory nasycone rozgałęzione

W węglowodorach rozgałęzionych jeden lub więcej atomów węgla łączy się z więcej niż z jednym atomem węgla, w wyniku czego w takim miejscu łańcucha węglowodorowego tworzy się rozgałęzienie:

\ / c—c—c—c —c-c—c

c—c—c    i

r

Rys. 2. 3. Łańcuch zawierający rozgałęzienia: dla uproszczenia podane są tylko wiązania C-C

Nomenklatura (nazewnictwo) alkanów

Dla pierwszych czterech alkanów - od C|-rC.» używa się nazw zwyczajowych: metan etan propan butan

Nazwy alkanów od C5 wzwyż tworzy się poprzez dodanie końcówki „n” do liczebników greckich lub łacińskich, np.:

pentan (5); heksan (6): lup tan (7). oktan (8):    nonan (9): dekan (10): undekan (11);

dodekan (12); tridekan (13); tetradekan (14)...

cjkozan (20); henejkozan (21); dokozan(22); trikozan (23)...

triakontan (30): hentriakontan (31); dotriakontan (32)...

Wyżej podane nazwy odnoszą się do alkanów prostołańcuchowych. czyli normalnych. Jeżeli chcemy zaznaczyć ten fakt to nazwę poprzedzamy literką „//-,. pisaną kursywą, np.: //-butan, //-pentan czy //-nonan. Przedrostek ,jt-„ może również poprzedzać wzór sumaryczny, np.: n-C4H10, /Z-C5H12 czy //-CęH^-

CH3CH2CH2CH 3    CH,(CH₂),CH₃    CH3(CH₂)tCH3

butan (//-butan)    pentan (//-pentan)    nonan (//-nonan)

2