93801

retardacja duży stopniowaniu napięcia, odwlekając następowanie zdarzeń przełomowych dla biegu akcji przez wprowadzenie elementów neutralnych i statycznych (np. wszelkiego rodzaju opisów) lub piętrzenie utrudnień i powikłań sytuacyjnych.

Retrospekcja - w utworze epickim, zwłaszcza w powieści, przywołanie z punktu widzenia bohatera zdarzeń wcześniejszych od momentu właściwego rozpoczęcia fabuły bądź wchodzących w jej zakres czasowy, ale wcześniejszych od chwili, w której przywołuje się zdarzenia minione i nie ukazywanych bezpośrednio. Retrospekcja dokonywana bywa w mowie pozornie zależnej, w monologu wewnętrznym bądź w wypowiedzi przytoczonej w mowie niezależnej. W powieści realistycznej retrospekcja musiała zostać zweryfikowana przez narratora wszystkowiedzącego. Od czasów naturalizmu nie wymaga ona tego rodzaju potwierdzeń, w prozie XX-wiecznej jej znaczenie radykalnie wzrosło, zwłaszcza w powieści psychologicznej.

Zwrot wstecz (Riickw cndung) technika opowiadania o przestrzeni na podstawie doświadczenia, wspomnienia, być może nawet inwersji; istnieje dystans pomiędzy wypowiedzią i akcją rozgrywającą się współcześnie; obraz przestrzeni jest znany; synonimem zwrotu wstecz może być wspomnienie

Zw rot skierowany w przyszłość (Vorausblick) - narrator wypowiada swój zamiar odwiedzenia danego miejsca; opis podporządkowuje się bardziej wyobrażeniu

Ad. 2.

Cezura - 1. W metryce antycznej przedział międzywyrazowy przypadający stale wewnątrz określonych stóp wersu; szerzej: każde przecięcie stopy przez koniec wyrazu; 2. w wierszu sylabotonicznym przecięcie stopy przez koniec wyrazu (lub zestroju akcentowego), będące rezultatem rozmijania się toku zestrojowego i stopowego w wersie, czyli tzw. toku krzyżów ego. W naturalny sposób występował on w wersach złożonych stóp, dla których trudniej znaleźć odpowiedniki w polskich układach zestrojowych, a więc w jambie. daktylu i anapeście. Oto przykład trójstopowa jambicznego o toku bez wyjątku cezurowanym (cezura zaznaczona jest gwiazdką*):

Za moich* młodych* lat Piękniejszym* bywał* świat,

Jaśniejszym* wiosny* dzień!

(A. Asnyk, Za moich miodych lat)

Dążność do urozmaicania i komplikowania toku rytmicznego w wierszu sylabotonicznym przejawiła się m.in. w działaniach przezwyciężania opór języka, a więc w ograniczaniu cezury w tych układach stopowych, w których łatwo wynikają one z wersyfikacyjnej inercji, a równocześnie we wprowadzaniu cezury do tych, które wykazują naturalną skłonność do dierezowego toku, a więc do trocheja, amfibracha i peonu 111. Oto przykład cezury w czterostopowym trocheju:

Jazz* - zamiecią, dym * - kurzawą,

2