95382

System waszyngtoński- powstanie, istota, trwałość.

System waszyngtoński był najważniejszym osiągnięciem am ery kaliskiej polityki zagranicznej lal dwudziestych. W konferencji waszyngtońskiej obradującej od 12 XI 1921 do 6 II 1922 roku obok USA wzięły udział Chiny, Francja, Holandia, Belgia, Japonia, Portugalia, Wielka Brytania i Włochy. Najważniejszymi problemami tam poruszanymi były: spór między Japonią a USA i państwami europejskimi, dotyczący polityki mocarstw wobec Chin oraz Różnice zdań. co do parytetu tonażu flot wojennych. Najwcześniej, bo 13 XII 1921 r. USA. Wielka Brytania. Japonia i Francja osiągnęły porozumienie w mniej istotnej kwestii- wspólnej obrony wysp posiadanych przez te państwa na Pacyfiku, (dziesięcioletni układ w tej sprawie wszedł życie 10 VIII 1923 r.).

Dwa znacznie ważniejsze układy negocjowano prze kolejne dwa miesiące i ostatecznie zawarto 6II

1922 r.

Pierwszy podpisany przez wszystkie państwa dotyczył Chin. Sygnatariusze deklarowali w nim wole utrzymania suwerenności i nienaruszalności terytorialnej Cliin oraz podkreślali konieczność utrzymania lansowanej przez Amerykanów polityki „otwartych drzwi", czyli prawa do swobodnej penetracji ekonomicznej tego państwa. Porozumienie w takim kształcie było porażką Japonii, zmuszonej do oddania Chinom byłej niemieckiej kolonii Kiau- czou oraz rezygnacji z planowanego pozyskania. Szantungu.

Drugi z układów dotyczył zbrojeń morskich. Pięć najsilniejszych państw ustaliło między sobą na dziesięć lat limit tonażu flot wojennych w następujących proporcjach: USA-5, W.B.-5, Japonia- 3, Francja-1.75, Włochy-1.75. Ograniczono też wyporność pancerników do 35 tys. t., zaś kaliber artylerii morskiej do 406 mm. System waszyngtoński nie był trwały. Jego postanowieiua zostały złamane m in. poprzez agresywną politykę Japonii na Dalekim Wschodzie (agresja na Chiny). Już w chwili podpisywania spychał Japonię na pozycję państwa, którego ambicje me zostały zaspokojone, co popchnęło ten kraj na drogę ekspansji.