95385

Upadek kolektywnego systemu bezpieczeństwa w Europie w latach 1932- 1936.

Jednym z ostatnich osiągnięć Międzynarodowej Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie było podpisanie 3 VII 1933 r. w Londynie, z inicjatywy radzieckiej, konwencji określającej napastnika. Działania napastnicze to:

1.    wypowiedzenie wojny innemu paiistwu

2.    najazd na terytorium innego paiistwa nawet bez wypowiedzenia wojny

3.    zaatakowanie przy pomocy sil lądowych, morskich i lotnictwa innego paiistwa nawet bez wypowiedzenia wojny

4.    blokada morska wybrzeża lub portów innego paiistwa

5.    poparcie udzielone bandom uzbrojonym, które dokonają najazdu na terytorium innego paiistwa

Konwencję podpisały Polska, Estonia, Łotwa, Rumunia, Turcja, ZSRR Iran i Afganistan.

System kolektywnego bezpieczeństwa w Europie zaczął się chylić ku upadkowi, w momencie, w którym paiistwa totalitarne i autorytarne zaczęły coraz wyraźniej odrzucać zasady demokracji liberalnej. W 1933 Benito Mussolini wysunął projekt odtworzenia koncertu wielkich mocarstw w zmienionym kształcie, gdyż obok Wielkiej Brytanii. Francji. Włoch, wchodziłyby także Niemcy (Pakt Czterech). Zakładał on porozumiewanie się we wszystkich istotnych dla mocarstw sprawach oraz działalna na rzecz zapewniema skuteczności Lidze Narodów. Został podpisany 15 VII 1933 w Berlinie i zagrażał szczególnie Polsce i Czechosłowacji. Pakt nie wszedł w życie wskutek nie ratyfikowania go ptzez parlament francuski.

Po opuszczeniu przez Niemcy Międzynarodowej Konferencji Rozbrojeniowej i opuszczeniu Ligi Narodów, pojawiła się próba stworzenia regionalnego systemu bezpieczeństwa z udziałem Francji, ZSRR Belgii, Czechosłowacji. Litwy. Łotwy. Estonii. Finlandii. Polski a także Niemiec. Jego podstawą miało być porozumienie francusko- radzieckie. Rokowania tych państw zakończyły się podpisaniem 29 XI 1932 roku układu o nieagresji, a 2 V 1935 paktu o wzajemnej pomocy. W ślad za Francją w latach 1932- 1935 podobne porozumienia dwustronne z ZSRR. zawarło wiele innych pastw, m in. Polska. Czechosłowacja, Finlandia.

Łotwa, Estonia. Pakt przewidujący automatyczną pomoc napadniętemu państwu, nie wszedł w życie. Próby szukania alternatywy doprowadziły jedynie do przyjęcia w miejsce Niemiec do Ligi Narodów ZSRR i przyznania mu stanisu członka stałego w radzie Ligi.

System bezpieczeństwa w latach 1932- 1936 ulegał powolnej, ale wyraźnej rewizji i erozji w kierunku wykształceiua się układu dwublokowego: z jednej strony sojusz brytyjsko- francusko- polski, w sposób ograniczony wspierany przez stany Zjednoczone, a drugiej japońsko- niemiecko- włoski, wzmocniony w 1939 porozumieniami z ZSRR.