pierestrojki i głasnosti. Za sprawą nowego szefa partii do Biura Politycznego trafił konserwatywny w wielu kwestiach Jegor Ligaczow. Andrej Gromyko odszedł na honorowe stanowisko przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR.
Zmiany kadrowe w największym stopniu objęły średni szczebel rządzącego aparatu (kraje, obwody, rejony).
W1988 r. Zaledwie 19,7 % sekretarzy szczebla regionalnego wywodziło się jeszcze z epoki zastoju. Gorbaczow dokonał więc wymiany rdzenia radzieckiej nomenklatury, zapewniając sobie przynajmniej doraźne poparcie nowo mianowanych.
„Zmiana warty; prowadziła do odsunięcia konserwatywnych funkcjonariuszy partyjnych, powiązanych początkami kariery z okresem stalinowskiej wielkiej czystki. Odchodzili w przeszłość nie tylko wychowani w stalinizmie starcy; aprobujący go i wspierający własnym działaniem; odchodził również w przeszłość skrajnie dogmatyczny typ rządów, sprowadzający się w polityce wewnętrznej do uporczywego trwania przy status kwo . Nowi sternicy ZSRR mieli zdecydowanie pragmatyczne podejście.
Zmiany we władzach pociągnęły za sobą konsekwencje. XXVII zjazd KPZR (luty; marzec 1986 r) zatwierdził program podwojenia dochodu narodowego do roku 2000.
Jego rezolucje mówiły o realnej możliwości zwycięstwa socjalizmu i nieuchronnym rozkładzie kapitalizmu. W zakresie pobudzenia gospodarki spotkały jednak Gorbaczowa same niepowodzenia. Podzielił on los tych, którzy chcieli ją usprawnić, nie rezygnując z centralnego zarządzania. Nawet w warunkach permanentnego kryzysu (od roku 1988 ) sekretarz generalny nie godził się na reformy rynkowe. Wprowadzone plany antykryzysowe były jedynie formą kuracji nie naruszającej chorego systemu. Wbrew intencjom Gorbaczowa od samego początku do pogłębienia kryzysu przyczyniła się głasnost. Społeczeństwo, uświadomiwszy sobie rozmiar zapaści cywilizacyjnej, zakłamania, nadużyć, malwersacji i marnotrawstwa, doszczętnie straciło