99381

zobowigzały się do wspólnej ochrony wojskowej kanaki przy czym główna odpowiedzialność do 1999 r, spadła na USA, Z Teqo powodu USA mogły utrzymywać na uzgodnionych, obszarach swoje siły zbrojne, ale nie mogły zwiększać ich liczebności. Po wygaśnięciu Traktatu w 1999 r. Panama przejmowała na własność od USA wszystkie urządzenia znajdujące się na określonym obszarze bez jakichkolwiek opłat. USA miałv przekazywać Panamie 30 centów za każdą tonę przewiezioną przez kanał oraz odpowiedni procent od opłaty pocieranej od każdego przepływającego przez kanał statku. Panama mogła pobierać opłaty od każdego statku, który zawinie do jej portu. Wynika to z tego ze Panama jest suwerenem na swoim Terytorium. 31 grudnia 1999 r. przejmowała całkowity zarząd nad kanałem oraz obowiązek ochrony wojskowej kanału i tylko ona będzie mogła utrzymywać tam siły zbrojne. Sam traktat wchodził w życie 1 października 1979 r, a jego podpisanie odbyło się 7 września 1977 w Waszyngtonie Obok Traktatu Kanału Panamskiego, tego samego dnia zawarto Traktat o Neutralności Kanału PanamsKieao Jimmi Carter-Tomjose => poprawki

najważniejsza dawała USA prawo do interwencji w obronie neutralność kanału i ciągłości jego pracy po 2000 r. USA mogły działać zbrojnie w wypadku działań przeciw pracy kanału(nie będą to działania wymierzone w sprawy wewnętrzne Panamy, muszą one być konsultowane z władzami Panamy)Poważnym ciosem dla procesu przejmowania kanału przez Panamę stała się interwencja zbrojna USA mająca no celu oBalenie rządów gen. Manuela Noriegii w Panamie. Rząd USA zarzucał mu przemyt narkotyków na obszar USA. Obecnie zgodne z postanowieniami Traktatu z 1977 r. Panama przejęła całkowitą władzę nad kanałem. Uroczystości przejęcia odbyły się 14 qrudnia 1999 - a faktyczne przekazanie zarządu nastąpiło 31 grudnia 1999 r.

NIEPODLEGŁOŚĆ NAMIBII

(na podstawie artykułu Marka J. Malinowskiego," Sprawy Międzynarodowe" 1990, nr 10)

Ziemie, na których obecnie znajduje się Namibia, były pod koniec XIXw kolonią niemiecką. Lata 40/50-te spór o przyszłość Afryki Południowo- Zach. ONZ sprzeciwia się jej inkorporacji do Związku Południowej Afryki (ZPA=> poprzedniczka RPA, do 1961r). ONZ podjął szereg kroków mających na celu podjęcie rokowali z rządem ZPA w celu realizacji prawa ludności Afryki Południowo -Zachodniej do samostanowienia.Zgromadzenie Ogólne przyjęło w 1959 r. uchwałę postulującą podjęcie akcji prawnej przeciwko władzy w Pretorii, a w 1960 r. Etiopia i Liberia wystąpiły do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z żądaniem wszczęcia postępowania przeciwko ZPA (skarga oddalona w 1966 r.) 14 XII 1960 r. Zgromadzenie Ogólne przyjęło Deklarację o przyznaniu niepodległości krajom i ludom kolonialnym, która odnosiła się także do Afryki Południowo-Zachodniej.

1961r powołano Specjalny Komitet ds. Afryki Południowo -Zachodniej. Jego cele:

•    .przeprowadzenie wyborów powszechnych pod nadzorem ONZ

•    przygotowanie ogłoszenia niepodległości.

Po jego rozwiązaniu obowiązki przeje Specjalny Komitet ds. Realizacji Deklaracji przemianowany wkrótce na Specjalny Komitet 24 Qego skład to przedstawiciele 24 państw).

Koniec lat 50-tych=> początki tworzenia się struktur namibijskiego ruchu wyzwoleńczego. 1958 Cape Town przedstawiciele afrykańskiej inteligencji z Hermanem Toivo ja Toivo na czele powołali .Kongres Ludu Ovambo przekształcony w 1960 roku w Organizację Ludów Afryki Południo- Zachodniej_(SWAPO). Podział na „skrzydło wewnętrzne" z Toivo ja Toivo i ‘skrzydło zewnętrzne z Samem Nujomą (działania zbrojne z RPA od poł. lat 60-tych).

1962- program „bantustanizacji" prowadzony przez RPA , czyli tworzenie organizacji mających plemienny charakter i skupiających wszystkich namibijskich Afrykanów.Zaproponowano aby „terytoria białe" stanowiły 60% terytorium, oraz utworzenie 11 bantustanów(40% teryt).Jednak wszyscy biali to ok. 5% ludności=> konflikt z ONZ zaczął przeradzać się w otwartą konfrontację polityczną."skrzydło wewnętrzne" SWAPO- utworzyło Ludową Amię wyzwolenia Namibii (PLAN), której celem miała być walka z RPA. (poparcie Komitetu Wyzwolenia O JA).

Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło 27 X 1966 r. decyzję o anulowaniu mandatu RP A nad Afryką Południowo -Zachodnią i przekazaniu jej bezpośrednio pod zwierzchnictwo ONZ.

12 VI 1968_Zgrom ad zenie Ogólne ONZ nadało Afiyce Południowo- Zachodniej oficjalną nazwę Namibii, zaś 16 XII 1968 r. zaaprobowało rezolucję potwierdzającą prawo ludności Namibii do samookreślenia i niepodległości, a zarazem podkreślająca legalność prowadzonej przez ruch wyzwoleńczy walki.

koncepcja "porozumienia wewnętrznego"=>przedstawiona na konferencji konstytucyjnej w hali sportowej Tumhalle w Windhuku (IX 1975), miała polegać na ugodzie między RPA a głównymi namibijskimi siłami społeczno-politycznymi z wyłączeniem SWAPO.

•    Niepodległość miała zostać uzyskana na warunkach sformułowanych przez RPA.

•    Rząd RPA optował za zachowaniem silnej pozycji politycznej i ekonomicznej mniejszości białej oraz wpływów RPA, a także

•    niedopuszczenie do lewicowych przemian wewnętrznych tak, jak to miało miejsce w Mozambiku i Angoli.

W marcu 1977 roku przyjęto projekt konstytucji (na 31 XII 1979 zakładano otrzymanie i niepodległości). Powszechne wybory, XII 1978 roku, wygrał Demokratyczny Sojusz Tumhalle DTA (konkurencja wobec SWAPO). Do proklamacji niepodległości jednak nie doszło, bowiem nie popierały powyższego stanu rzeczy ani

2