99655

-    ogranicza się do następstw społecznych określonych działań

-    nie tylko to, co stanowi rezultat działania zamierzonego (funkcja jawna), ale też efekty działań niezamierzonych czy nieuświadomionych (funkcja ukryta)

• definicja funkcji państwa

funkcja państwa - uwarunkowana społecznie realizacja jakiegoś celu przez państwo, w wyniku czego powstają pewne istotne dla państwa i społeczeństwa relacje i jakości

2. Klasyfikacja funkcji państwa

■ Ze u^ględu na zasięg skutków reagowania na działalność otoczenia

Wprowadzając taką klasyfikację funkcji państwa napotykamy na pewne problemy. W rzeczywistości nie da się dokładnie rozróżnić konkretnych funkcji, bo państwa realizują wszystkie funkcje łącznie. Duże znaczenie ma tu czynnik czasu W jednym okresie bardziej realizuje się takie funkcje, w drugim inne. Z obserwacji wynika, że w XX w. państwa realizują głównie funkcje regulacyjne i innowacyjne. Trudno jest także jednoznacznie określić, czy przedstawiony dalej podział jest rzeczywiście podziałem na funkcje, czy raczej na rodzaj zadań, które państwo realizuje. Ten podział, mimo że nadal występuje w literaturze odchodzi już na boczny tor. Ale, by lepiej poznać mechanizmy klasyfikacji i różne podejścia do tematu warto zapoznać się z takim oto podziałem funkcji państwa.

a)    funkcja ADAPTACYJNA

-    „plastyczne" dostosowanie struktur, zasad funkcjonowania organów państwa, celów do zmian ekonomicznych, politycznych czy wojskowych zachodzących w otoczeniu państwa

-    dostosowanie pozwala systemowi przetrwać w zmieniających się warunkach otoczenia

-    stosowana, gdy państwo nie jest w stanie aktywnie przeciwstawić się otoczeniu, gdy nie ma do tego odpowiednich środków lub sił

-jest to zatem funkcja bierna

-    należy jednak pamiętać, że przekroczenie zdolności adaptacyjnych systemu może doprowadzić do zachwiania równowagi w kontaktach z otoczeniem

-    taka strategia działania znajduje odbicie w poglądach liberałów. Według nich państwo powinno ograniczyć swój wpływ i zasięg oddziaływania na procesy zachodzące w otoczeniu i nie może mieć charakteru prewencyjnego, wyprzedzającego a raczej następczy.

b)    funkcja REGULACYJNA

-    rezultat tego, że państwo przestaje być bierne wobec wpływów otoczenia i próbuje je kształtować, w pewien sposób na nie wpływać

-    państwo stara się wyjść poza adaptację i walczy o udział we współkształtowaniu. Musi być to poparte odpowiednimi środkami

-    przykładem realizacji tej funkcji w stosunku do bardziej rozwiniętego gospodarczo kraju sąsiedniego może być np. ustanawianie barier celnych, wspieranie eksportu, kształtowanie kursu walut czy działania mające na celu zachęcenie kapitału zagranicznego. Państwo nie ma bezpośredniego wpływu na gospodarkę sąsiada, ale może działać w taki sposób, by nie ulegać jego dominacji.

c)    funkcja INNOWACYJNA

-    funkcja ta polega na wyprzedzaniu, tworzeniu nowych stanów rzeczy, nowych jakości, które nie byłyby wytworzone przez otoczenie bez oddziaływania państwa

-    tu wysiłek państwa jest znacznie większy niż w obu poprzednich funkcjach i wymaga znacznie większych środków

-    wiele silnych państw stosuje funkcję wobec swego otoczenia i siebie samych tworząc sojusze militarne, budując strefy wolnego handlu, kształmjąc organizacje polityczne czy gospodarcze a także organizując prewencyjne akcje zbrojne

-    przykładem może być polityka USA w stosunku do Kanady i Meksyku (utworzenie NAFTA) czy jej akcje zbrojne m.in. w Panamie, na Kubie czy też w innych rejonach świata (Kosowo, Irak, Liberia)

Sceptycy powiedzą, że oddziaływanie na żywiołowe procesy może przynieść straty, obrócić się przeciw

państwu. Państwo nie może i me jest w stanie objąć kontrolą żywiołów, jeśli me ma odpowiednich środków.

Działając w sposób nadmiernie aktywny państwo może jeszcze powiększyć chaos. Przykładami takiej sytuacji

mogą być:

-    stymulowany rozwój przemysłu prowadzi do katastrofy ekologicznej (przykład Stanów Zjednoczonych, które do tej pory nie ratyfikowały protokołu z Kioto w sprawie redukcji wydzielanych gazów cieplarnianych czy też Związku Radzieckiego i katastrofy ekologicznej w Czarnobylu w 1986 roku a także degradacja ogromnych terenów w okolicach Czelabiliska, Jekaterynburga)

-    wyścig zbrojeń prowadzi do zagrożenia katastrofą nuklearną (przykład wyścigu zbrojeń USA-ZSRR i problemu pozostałości arsenałów nuklearnych na terenie dzisiejszej Rosji. Przerdzewiałe konstrukcje, zniszczone reaktory grożą katastrofą. Pojawia się także problem składowania odpadów nuklearnych, które najczęściej umieszcza się na dnie mórz czy też sprzedaje sąsiadom W ostatnim czasie pojawił się problem Korei Pin., która za wszelką cenę chce wyprodukować broń nuklearną)

2