99926

rozważać też jako proces formowania konstrukcji nośnej, masywnej obudowy z materiału miejscowego, a mianowicie:

•    spękany, w wyniku koncentracji naprężeń rozciągających i ścinających, górotwór tworzy bloki, które pokryte torkretem zostają zespoinowane i tworzą wokół wyrobiska obudowę typu kamiennego,

•    niezacementowane torkretem mikrospękania poza powstałą obudową prowadzą do dalszej degradacji górotworu, jego zniszczenia i przekazywania na obudowę klasycznego obciążenia w postaci ciśnienia górotworu,

•    nośność obudowy z scementowanej powtórnie skały i jedno- bądź wielowarstwowego torkretu (narzutu betonowego) można określić podobnie jak w przypadku innych rodzajów obudów masywnych (murowanych, betonowych).

Dalszym rozwinięciem procesu tworzenia obudowy ściśle związanej z górotworem jest wielowarstwowa obudowa tuneli hydrotechnicznych. W tego typu obudowach tworzy się dodatkową powlokę metalową, prefabrykowaną lub żelbetową, którą ustawiamy w pewnej odległości od otorkretowanego obrysu wyrobiska, tworząc w miarę równomierny luz po jego obwodzie. Następnie przez pozostawione w powłoce otwory wtłaczamy zaprawę cementową pod ustalonym ciśnieniem. Rozprowadzona po obwodzie

powłoki i wyrobiska zaprawa wywołuje wstępne sprężenie powstałego ustroju wielowarstwowego. Im większe wstępne sprężenie, tym większe ciśnienie wewnętrzne wody wypełniające tunel może być przeniesione przez obudowę bez jej rozciągania (rys. 5.32). Skomprymowana powłoka jest dostatecznie szczelna, a sprężony górotwór gwarantuje jego odpór niezbędny do zrównoważenia ciśnienia wody.

W metodach odkrywkowych dominującą rolę w procesie optymalizacji konstrukcji podziemnych odgrywa zasypka wykopów materiałem miejscowym. Dobra jakość tej zasypki, szczególnie wysoki stopień jej zagęszczania w przestrzeni między ściana mi obudowy i wykopu zapewni właściwą współpracą konstrukcji z górotworem Dokładnie zagęszczony grunt na wysokości ścian obudowy wydatnie usztywni układ nośny obudowa-górotwór i umożliwi odprężenie nadkładu nad stropem obudowy, a w konsekwencji jego odprężenie. Konstrukcja będzie równoważyć maksymalnie zredukowany ciężar nadkładu. Odwrotnie, w razie niedostatecznego zagęszczenia ociosów w sąsiedztwie ścian będą one narażone na znacznie większe osiadanie niż strop obudowy i spowodują jego dociążenie jako sztywnego elementu układu. Pozornie usztywniona konstrukcja będzie narażona na przenoszenie dodatkowego obciążenia, które może nawet przekroczyć ciężar nadkładu zalegającego nad obudową. Szczelne przyleganie ścian obudowy do ustabilizowanych ścian wykopu można też