99929

objętości w granicach kilku metrów sześciennych, to można uznać, że do określenia jego właściwości odksztalcalnych lub wytrzymałościowych wystarczą wartości uzyskane z badań laboratoryjnych na małych próbach reprezentatywnych. Masyw skalny możemy więc badać na podstawie prób skalnych analogicznie do badan betonu, a masyw gruntowy - na podstawie prób gruntu zgodnie z metodami mechaniki gruntów. Badając masywy o objętości mierzonej setkami metrów sześciennych a więc w przedziałach makrospękań bądź odmiennych lawie, właściwości górotworu, zwłaszcza mechaniczne wyznacza się z badan wykonywanych w dużej skali w warunkach naturalnych, in sito. Jeśli idzie o obszary ograniczone megaspękaniami, szczególnie zbudowane z różnorodnych warstw o objętości sięgającej setek tysięcy metrów sześciennych z jakimi mamy do czynienia w budownictwie podziemnym, to ich właściwości można raczej jedynie przewidywać na podstawie badań typu modelowego. Są to albo uproszczone modele odtwarzające masyw albo wyrobiska próbne wykonywane w masywie in situ. Wiadomo, na przykład, że wartość modułu odkształcenia górotworu maleje w miarę zwiększania się badanego obszaru, co jest niewątpliwie w'ynikiern jego anizotropii i naruszenia ciągłości. Wielkości tego zmniejszenia można jedynie przewidywać korzystając z metod ekstrapolacji czy klasyfikacyjnych cech górotworu.

Badania laboratoryjne, terenowe in situ i modelowe obejmują bardzo szeroki wa-clilarz właściwości fizycznych i meclianicznych różnych materiałów i ośrodków' dla różnych celów działalności teclinicznej. W budowmetwie podziemnym wykorzystuje się część z tych właściwości do oceny

•    ciśrrienia r nośności górotworu,

•    stabilnoścr, irrabialności r wodoclilonnoścr masywu podczas robót podziemnych.

Poszczególne badania powinny być wykonywane zgodnie z normami i wytycznymi.

aby ich wyniki miały charakter miarodajny i mogły być porównywalne. Ponieważ nie ma oddzrelnych norm polski cli z zakresu budownictwa podziemnego, należy wy korzystać normy i wytyczne pokrewnych działów' budownictwa, geologii inżynierskiej, mechaniki gnrntów, materiałów budowlanych itd. Zakres badań musi być przystosow'any do możliwości i potrzeb techniczno-ekonomicznych i racjonalnego czasu ich realizacji.