1352738142

86

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

się mówić co innego, niż twierdzenie trzech innych Ewangelii. Usiłowa-nia wszystkich poważnych egzegetów zmierzają do tego, by wzmiankowane trudności, jeśli już nie usunąć, to przynajmniej wytłómaczyć. Jak to wykazuję na innem miejscu Przeglądu (wyżej str. 59) etc. — wszystkie teorye uczonych można ściągnąć do czterech głównych klas (harmonistycznej, antycypacyi, przenosin i prostej wieczerzy).

Znany i ceniony u nas jako egzegeta Ks. Prof. Dr. W. Michalski idzie za czwartą teoryą. Wszystkie dowody i momenty, przemawiające za nią i przeciw niej, zebrał on starannie i omówił jasno w dziełku, które właśnie mam przed sobą. Po wstępie Autor ustala naprzód dokładnie datę miesiąca i dnia, w którym P. Jezus spożył ostatnią wieczerzę, wykazując, że przez wyrażenie : primo die azy-morum (Mt 27.17 i Mk 14.12) należy rozumieć 13 Nis&n czyli dzień pierwszy przed świętem Przaśników; że natomiast 14 Nisan ma u Łk 22.1 nazwę dnia Przaśników (dies azymorum), a 15 i 16 Nisan nosiły w ówczesnej terminologii paschalnej nazwy : dzień pierwszy i drugi Przaśników (por. Józef FL, Ant. III 249—250). W" drugiej części swej rozprawy (str. 26—52) Autor roztrząsa pytanie, czy ostatnia wieczerza była paschalną? Opierając się głównie na św. Janie, odpowiada przecząco. Przypomina przy tern, że wprawdzie Chrystus z przedziwnej ku uczniom miłości jeszcze w przeddzień swej męki pamiętał o tern, by Jego śmierć nie przeszkodziła uczniom w odbyciu uczty paschalnej, i dlatego już dzień przedtem kazał poczynić przygotowania do niej (Mt 26.17-20, Mk 14.12-20, Łk 22.7-14), ale, że już sam jej nie spożył, lecz tylko w⁷ jej miejsce ustanowił Pr zen. Sakrament, a prawdziwej Paschy dokonał na sobie samym, umierając śmiercią krzyżową 14 Nisan; Jak już gdzieindziej zaznaczyłem, teorya prostej wieczerzy jest filologicznie uzasadniona i egzegetycznie poprawna, i ze wszystkich zdaje się*być najprawdopodobniejsza. — Zhsługa Ks. Prof. Michalskiego leży w tern, iż ją pierwszy po polsku szerzej rozwunął, objaśnił i uzasadnił.    Ks. Wl. Szczepański.

Ćwiczenia duchowne. Ks. Bronisław Markiewicz. Miejsce Piastowe 1913. Str. XIX+257.

Wielkiej zasługi w naszem społeczeństwie ś. p. ks. Bronisław⁷ Markiewicz, twórca Miejsca Piastowego, zapisał dobrze swe imię w homiletyce teoretycznem dziełem o wymowie kaznodziejskiej.

t

Nie dziw, że dla „Towarzystwa Powściągliwość“ i praca drogą i cenną po nim wszelka spuścizna, w której czyta ducha założyciela. Toż