2588001106

ciasne, w których zawsze zapewniony jest wcisk (rys.9b ), mieszane, w których może wystąpić luz lub wcisk (rys. 9c).

Rys. 9. Rodzaje pasowań: a) luźne, b) ciasne, c) mieszane [6, s. 49]

Otwory i wałki podstawowe są to elementy, w których wymiary są tolerowane w głąb materiału. W otworze podstawowym odchyłka El jest równa zeru, w wałku podstawowym odchyłka es jest równa zeru. Pasowanie według stałego otworu, częściej stosowane, jest utworzone z otworem podstawowym. Pasowanie według stałego wałka jest utworzone z wałkiem podstawowym.

Wartość tolerancji jest zależna od wartości wykonywanego wymiaru elementu oraz sposobu obróbki. Ustalone wartości tolerancji, w zależności od przedziału wymiarów nominalnych i klasy dokładności, zawierają normy PN-89/M-02102 (wymiary do 3150 mm) i PN-89/M-02103 (wymiary powyżej 3150 do 10 000 mm). Wprowadzono 20 klas dokładności wykonania wałków i otworów: 01; 0; 1; 2; 3;...;16; 17; 18. Tolerancje normalne odpowiednich klas dokładności oznacza się: IT01, IT0, IT1, IT2, IT3,......IT16, IT17, IT18.

Klasyfikacja wałków i otworów

Położenie pola tolerancji względem linii zerowej (wymiaru nominalnego) można określić w następujący sposób:

1)    przez podanie odchyłek es (ES) i ei (El),

2)    przez podanie tolerancji IT i jednej z odchyłek.

a) _ b)_ c)

§		"-I K8888I
8
	a 2 Pierwszy sposób	3 0rug i sposób

Rys. 10. Określenie położenia pola tolerancji za pomocą: a) odchyłek es (ES) i ei (El), b) tolerancji IT i odchyłki ei (EI), c) tolerancji IT i odchyłki es (ES) [6, s. 59]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

11