3784493886

Prawo członka OFE do środków zgromadzonych w funduszu

Wprawdzie OFE jest wyłącznym podmiotem praw wynikających z aktywów zgromadzonych w funduszu, jednakże przysporzenie majątkowe pod postacią składki przekazanej do funduszu stanowi podstawę do nabycia przez członka OFE prawa do części tych aktywów.

Dla określenia prawa członka OFE do środków zgromadzonych w funduszu przydatna jest konstrukcja powiernictwa³³. Stosunek prawny powiernictwa pojmowany jest jako przeniesienie określonego prawa (o charakterze rzeczowym lub obligacyjnym) z powierzającego na powiernika, który' zobowiązuje się do zwrotnego jego przeniesienia po zaistnieniu określonych okoliczności³⁴. Charakterystyczne dla tego stosunku prawnego jest to, że na zewnątrz, w stosunku do osób trzecich, powiernik występuje we własnym imieniu jako wyłączny dysponent tego prawa, tzn. może z niego korzystać wobec osób trzecich w^f pełnym zakresie wyznaczonym treścią tego prawa, a jedynie w stosunku wewnętrznym jego prawo jest ograniczone wobec powierzającego³⁵. Stosunek wew nętrzny jest zawsze stosunkiem obligacyjnym, a jego treść polega na tym, że powiernik jest zobow iązany wobec pow ierzającego do takiego zachowania, które w tym wewnętrznym stosunku ogranicza przy sługujące mu prawo³⁶. Oznacza to, że pow iemik jest zobow iązany czynić użytek z powierzonego mu prawa tylko w takim zakresie, jaki wynika ze stosunku wewnętrznego między powierzającym a powiernikiem, a w szczególności jest zobow iązany przenieść dane prawo z powrotem na powierzającego w określonych warunkach.

Odnosząc przedstawione uwagi do rozpatry wanej tu kwestii, podkreślić należy, iż środki pieniężne przekazane do OFE stanowią mienie tego funduszu i na zewnątrz fundusz występuje we własnym imieniu jako wyłączny dysponent praw wynikających ze zgromadzonych aktywów'. W stosunku wewnętrznym jego prawo jest jednakże ograniczone w ten sposób, że z mocy art. 110 iart. 111 u.o.f.f.e. każdemu z członków OFE przysługuje uprawnienie, którego treścią jest możność żądania wypłaty zgromadzonych w funduszu środków z chwilą zaistnienia określonych zdarzeń³⁷. Realizacja tego roszczenia zabezpieczona jest aktywami funduszu, a wyplata środków powoduje obniżenie (umorzenie) odpowiedniej części tych aktywów'. Prowadzi to do wniosku, że OFE zarządza powierzonymi mu środkami we własnym imieniu, ale jednak ze skutkiem dla swoich członków.

W literaturze przedmiotu wyrażono zapatrywanie, że da się zauważyć silne podobieństwo w procesie nabywania roszczeń między' oszczędzaniem emery talnym a oszczędzaniem w banku i z tego względu zaproponowano, by uprawnienie członka OFE do środków gromadzonych w funduszu określać pojęciem wkładu emery talnego³⁸. Wprawdzie zaproponowana nazwa pozwala w sposób zwięzły' określić wierzytelność przysługującą członkom OFE, ale nie wydaje się, by dostatecznie trafnie oddaw ała jej istotę. Wprawdzie zakres niniejszego opracowania nie pozwala na szersze rozwinięcie tego zagadnienia, niemniej jednak podkreślić należy, iż środki zgromadzone w OFE nie są oszczędnościami, lecz źródłem ich wpłat jest składka na ubezpieczenie emery talne, zaś fundusze są instytucjami zbiorowego inwestowania, których wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie zgromadzonych środków'. Członek OFE, odmiennie niż osoba oszczędzająca w banku, ponosi ryzyko prowadzonej przez fundusz działalności inwestycyjnej, przez co nie jest możliwe ustalenie, jaka będzie wartość wierzy telności wobec funduszu w chwili jej realizacji. Trzeba wreszcie podkreślić, iż OFE zarządzają pow ierzonymi im środkami w prawdzie we własnym imieniu, ale jednak ze skutkiem dla swoich członków, przez ³³ T. Bińczycka-Majewska, Wybrane..., s. 26; A. Jabłoński, Właściwości członkostwa vr Otwartym Funduszu Emerytalnym (1), „Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Zdrowotnych" 2002, nr 6, s. 25.

Z. Radwański. Prawo cywilne część ogólna. Warszawa 2003, s. 225-226 i n.

³⁵ A. Kędzierska-Cicślak. Powiernictwo (próba określenia konstrukcji prawnej), PiP 1977, nr 8-9, s. 50.

³⁷ Tak również K. Bandarzewski, Działalność..., s. 17. któiy podnosi, że „występuje tutaj zależność przysporzenia causy (causa obliganti vel acquirendi) od nabycia w przyszłości określonej wierzytelności", orazR. Pacud, Czynności..., s. 57-58.

Tak R. Pacud, Oczekiwanie prawne na emeryturę dożywotnią (ekspeklatywa), Bydgoszcz-Katowice 2006, s. 115.