3784493887

co konstrukcja powiernictwa, opierająca się na szczególnym zaufaniu stron biorących udział w procesie lokowania środków, lepiej niż pojęcie wkładu emerytalnego odzwierciedla charakter rozpatrywanej tu wierzytelności.

Prawo do wypłaty środków jest podstawowym elementem treści stosunku członkostwa w OFE³⁹ oraz ekspektatywy prawa do emerytury w kapitałowym segmencie ubezpieczenia emerytalnego, co sytuuje tę konstrukcję w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. Środki zgromadzone w OFE przeznaczone są na sfinansowanie emerytury, co uzasadnia poddanie roszczenia o ich wypłatę szczególnemu reżimowi prawnemu. Wprawdzie roszczenie to ma samodzielny byt prawny, ale jednocześnie stanowi podstawę nabywania przez członka funduszu uprawnień cząstkowych do przy szłej emerytuiy⁴⁰. Warunkiem nabycia prawa do emerytury w systemie kapitałowym jest bowiem zgromadzenie przez ubezpieczonego w OFE odpowiednich środków na sfinansowanie świadczenia⁴¹.

Szczególna regulacja roszczenia o wypłatę środków zgromadzonych w funduszu wyraża się w tym, że spełnienie świadczenia może nastąpić tylko przez przeniesienie tych środków do wybranego przez członka OFE zakładu ubezpieczeń emery talnych lub do innego OFE w ramach wypłaty transferowej (art. 119 ust. 1 u.o.f.f.e.), nie jest zaś możliwa ich wyplata do jego majątku osobistego (art. 111 u.o.f.f.e.). Wierzytelność członka OFE o wypłatę zgromadzonych środków ma charakter niezbywalny w drodze czynności inter vivos (art. 107 ust. 1 u.o.f.f.e.). Czynności prawne, których skutkiem byłoby przeniesienie, obciążenie lub zniesienie tego prawa majątkowego, są bezwzględnie nieważne. Roszczenie o wypłatę środków podlega natomiast dziedziczeniu i może być przedmiotem rozrządzenia na wypadek śmierci (art. 107 ust. 2 u.o.f.f.e.). Środki zgromadzone w OFE wypłacane są w formie pieniężnej osobom wskazanym przez członka funduszu w dyspozycji wydanej zgodnie z art. 82 u.o.f.f.e., a w ich braku wchodzą do spadku⁴². Według treści art. 108 u.o.f.f.e. środki zgromadzone na rachunku członka nie podlegają egzekucji, co należy rozumieć w ten sposób, że nie jest dopuszczalne prowadzenie egzekucji przeciwko członkowi funduszu z przysługującej mu wierzytelność do majątku funduszu.

Przyjęta przez ustawodawcę konstrukcja roszczenia wzmacnia pozycję członka OFE do środków zgromadzonych w funduszu, a tym samym służy lepszej ochronie ekspektatywy prawa do emery tuiy⁴³. W przyjętej tu konstrukcji uprawniony ma jasno określone, chronione prawem uprawnienie, którego realizacji może dochodzić na drodze sądowej, a roszczenie ma łatwą do ustalenia wartość majątkową. Istotną zaletą jest to. że upraw niony członek OFE ma zagwarantowane prawo do części majątku funduszu, który łatwo wycenić, przez co istnieje rzeczywista gwarancja sfinansowania emerytury, bez konieczności sięgania po pomoc państwa. To założenie modelow e traci jednakże na sw ej atrakcyjności chociażby z tego względu, że zasadniczą część majątku OFE stanowią obligacje Skarbu Państwa, a więc w rzeczywistości realizacja prawa do emery tury także w systemie kapitałowym, podobnie jak w systemie repartycyjnym, uzależniona jest od kondycji państwa i całej gospodarki⁴⁴.

³⁹    Szerzej na temat stosunku członkostwa w OFE zob. A. Jabłoński, Charakter prawny ..., s. 190 i n.

⁴⁰    T. Bińczycka-Majewska, Wybrane..., s. 27; R. Pacud, Oczekiwanie prawne..., s. 114 i n.

⁴¹    Z tego względu w literaturze zgłoszono propozycję, by składki zgromadzone w OFE określać pojęciem kapitał emerytalny, tak L. Florek, Kapitał emerytalny.... s. 14.

⁴² Szerzej zob. A. Jabłoński. Prawo do dysponowania środkami zgromadzonymi w otwartym funduszu emerytalnym na wypadek śmierci. Acta Universitatis Wratislaviensis No 2683, Przegląd Prawa i Administracji, tom LXIV, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2004, s. 45 i n.

⁴³ K. Ślebzak uważa jednak, że ochrona ekspektatywy ma charakter względny, gdyż zależy od ekonomicznej koniunktury i finansowych wyników działalności OFE, K. Ślebzak, Ochrona..., s. 190.

Por. K. Ślebzak, Prawo do emerytury w systemie zdefiniowane składki, w: Konstrukcje..., s. 121 i n.