3784494466

11

Wprowadzenie

Na wstępie tej części publikacji poruszono zagadnienie dotyczące osadzenia polityk rozwoju (policy) w dynamice procesów zachodzących na gruncie klasycznie rozumianej polityki jako konkurencji i sporu o społeczną legitymację do ustanawiania celów zbiorowych i decydowania o sposobie ich osiągania (czyli politics). Należy zastanowić się nad procesem określania wyzwań rozwojowych, identyfikacji problemów i wreszcie ustalania priorytetów rozwojowych, które nie tylko zostaną zapisane w dokumentach, lecz wokół których faktycznie będą mobilizowane zasoby społeczne. Proces wprowadzania na agendę problemów do rozwiązania i realnego ustanawiania celów jest procesem politycznym i w demokratycznym państwie prawa przyjmuje różne formy dyskursu społecznego i politycznego sporu. Działają także w tej dziedzinie rozmaite mechanizmy instytucjonalne, które oddziałują na faktyczny kształt prowadzonych polityk publicznych. Poddanie tych zjawisk refleksji i wypracowanie sposobów działania może przysłużyć się lepszemu rozpoznaniu istotnych problemów społecznych i wyzwań oraz legitymizacji polityk rozwoju.

Przedmiotem dalszych rozważań jest zagadnienie analizy i programowania polityk rozwoju. Najpierw zostaną opisane kwestie oparcia procesów decyzyjnych na adekwatnej i rzetelnej informacji, na faktycznych „dowodach”. Omówiono, dlaczego jakość informacji jest ważna, wskazując na dobre i złe praktyki związane z wykorzystaniem udokumentowanej wiedzy w politykach publicznych. Przedstawiono też elementy składające się na jakość informacji, na jej trafność z punktu widzenia potrzeb w procesie decyzyjnym i rzetelność oraz czynniki, które na tę jakość wpływają. Przeanalizowano ponadto zagadnienie dostępności i użyteczności informacji.

Z ogólnymi zagadnieniami wykorzystania i jakości informacji jest związana diagnoza strategiczna. Jest to krytyczny etap procesu tworzenia koncepcji polityk rozwoju. W diagnozie są ustalane problemy, rozpoznawany jest mechanizm, który się za nimi kryje, określana jest ich skala. W konfrontacji z aspiracjami rozwojowymi, w oparciu o analizę procesów zachodzących w otoczeniu, identyfikowane są wyzwania rozwojowe, rozpoznawane są także zasoby, potencjały i ryzyka. Dobrze zdefiniowane problemy - potrzeby rozwojowe - stanowią podstawę do określenia celów działań, które należy podjąć, oraz kryterium oceny ich trafności. W procesie diagnozowania mogą pojawić się rozmaite pułapki, a najpoważniejszą z nich jest skupienie uwagi na opisie zjawisk zamiast rozpoznania problemów i mechanizmów. W tym rozdziale zajęto się także kwestią wskaźników, które służą diagnozie, konkretyzacji celów, monitoringowi i ewaluacji.

Bardzo ważnym zagadnieniem ogniskującym debatę wokół wartości, zasad i wizji jest ustalenie kryteriów, według których mają być oceniane wariantowe koncepcje polityk publicznych. Kryteria te powinny być także wykorzystywane w ewaluacji efektów polityki. Krytycznym postulatem odnośnie do procesu programowania jest wprowadzenie zasady wariantowości proponowanych rozwiązań - przedstawiono korzyści płynące z takiego podejścia i wskazówki dotyczące sposobu tworzenia wariantów.

Przyjęta koncepcja, zanim przybierze kształt ostatecznego projektu implementacyjnego, musi być zaprezentowana - najpierw decydentom, w kontekście innych rozważanych wcześniej wariantów i z dobrym uzasadnieniem propozycji wyboru danego wariantu,