3784495479

Konrad Marciniak

Należy także zwrócić uwagę, że w samym międzynarodowym prawie morza dokonał się znaczący postęp, ukoronowany przyjęciem Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza w 1982 r. (UNCLOS)¹. Konwencja ta, stanowiąc częściowo kodyfikację, a częściowo postępowy rozwój prawa międzynarodowego, m.in. ustanawia szereg stref morskich (jak morze terytorialne, wyłączna strefa ekonomiczna, szelf kontynentalny czy Obszar) określając prawa i obowiązki państw w każdej z nich. Taki „normatywny podział” mórz i oceanów powinien mieć wpływ na prawo konfliktów zbrojnych na morzu oraz, konsekwentnie, na metody prowadzenia takich konfliktów. Niemniej jednak, kolejne morskie konflikty zbrojne - w szczególności konflikt iracko - irański w latach 1980-1988, wojna o Falklandy/Malwiny z 1982 r., wojna w Zatoce Perskiej z 1991 r. - uwypukliły nieprzystawalność i nieaktualność międzynarodowego prawa morskich konfliktów zbrojnych.

Niniejszy artykuł stawia sobie za cel omówienie wybranych aspektów prowadzenia współczesnych operacji wojennych na morzu pod kątem istniejących bądź postulowanych norm międzynarodowego prawa humanitarnego. Innymi słowy, zostanie podjęta próba prześledzenia „aspektów humanitarnych” we współczesnym prawie konfliktów zbrojnych.

Dla tego opracowania szczególne znaczenie będzie miał Podręcznik z San Remo dotyczący prawa międzynarodowego mającego zastosowanie do morskich konfliktów zbrojnych z 1995 r.² (dalej: Podręcznik z San Remo), jako odzwierciedlający najbardziej współczesne i całościowe opracowanie dotyczące morskich operacji wojennych. Został on opracowany przez prawników i ekspertów ds. zbrojnych działań morskich, pod auspicjami Międzynarodowego Instytutu Prawa Humanitarnego (ang. International Institute oj Humanitańan Law). Jak wskazuje się we wstępie do Podręcznika, uznano, że jest on konieczny z uwagi na rozwój prawa od 1913 r., tj. od momentu w którym został opracowany Oks-fordzki Podręcznik dotyczący praw wojny morskiej regulujących stosunki między stronami wojującymi³.

330

1

   Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay, 10.12.1982 r. (Dz. U. z 2002 r., nr 59, poz. 543). Konwencja weszła w życie 16.11.1994 r., natomiast w stosunku do Polski 13.11.1998 r. Obecnie jej stronami jest 158 państw oraz Wspólnota Europejska.

2

   L. Doswald-Beck (red.), San Remo Manuał on International Law Applicable to Armed Con-jlicts at Sea, Cambridge University Press 2005.

3

   Ibidem, s. 5.