3784496853

114 EWELINA ŻYŻNIEWSKA-BANASZAK. HANNA MOSIEJCZUK. PAWEŁ CICHOCKI

w elektroterapii, hydroterapii, światlolecznictwie, masażu i kinezyterapii może zaważyć na zdrowiu pacjenta - klienta. Dokonując wyboru z bogatej oferty usług, należy wyraźnie podkreślić rangę prawidłowego kwalifikowania do zabiegów, które z założenia wymagają diagnozowania.

Zabiegi odnowy biologicznej o egzotycznym brzmieniu zachęcają do korzystania, ale mogą lekarza przyprawić

0    zawrót głowy. Odnowa biologiczna w w iększości opiera się na termoterapii, w której stosuje się tylko bodźce naturalne. Są to sauna, łaźnie, zabiegi ogrzewające oraz zabiegi oziębiające, hydroterapia i krioterapia. Hydroterapia to lecznicze wykorzystanie wody i obejmuje ok. 100 różnych zabiegów' stosowanych w 3 stanach skupienia wody - ciekłym, stałym i gazowym. Kąpiele dla zdrowia i dobroczynne naturalne metody leczenia nie są wynalazkiem współczesności. Hipokrates już w IV w p.n.e. zaleca! wykorzystanie wody dla celów leczniczych. Józef Struś, lekarz króla Zygmunta Augusta, bardzo propagował te metody leczenia. Wojciech Oczko w wydanym w 1578 r. traktacie „Cieplice” podał przepisy kąpielowe i pierwsze wskazania oraz przeciw wskazania do ich stosow'ania.

W XIX w. duży wpływ na rozwój metod hydrotera-peutycznych wywarły obserwacje Vincenza Priessnitza

1    badania naukowe Wilhelma Winternitza (wynalazcy aparatu do stosow ania zimnych i gorących natrysków) oraz ks. Sebastiana Kneippa. W Polsce, w 1905 r. w Krakowie, założono Polskie Towarzystwo Balneologii, a prof. Ludomil Korczyński, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, został jego pierwszym przewodniczącym. Towarzystwo prowadziło badania nad wykorzystaniem metod leczenia hydro--balneologicznego, a wyniki były publikowane w^r organie naukowym towarzystwa - „Acta Balneologica”. W XX w. do dalszego rozwoju metod leczenia hydro-balneologicznego przyczynili się dr Jan Żniniewicz oraz prof. Józef Janko-wiak. Rozwój metod badawczych w drugiej połow ie XX w. umożliwił wytłumaczenie mechanizmów oddziaływania tych zabiegów na organizm człowieka.

Kąpiel w kulturach starożytnych była ważnym elementem codzienności i stała się rytuałem o głębokim znaczeniu obyczajowym, a także religijnym. Starożytni Rzymianie zażywali kąpieli, żeby obmyć ciało oraz zapewnić sobie czystość duchową. W codziennym życiu większość obywateli Rzymu korzystała z czynnych od południa do zmierzchu term. Były to publiczne łaźnie, w których Rzymianie zażywali różnego rodzaju kąpieli: zimnych, gorących i parowych. W sali kąpieli zimnych znajdow ał się basen pływacki, w sali kąpieli gorących wanny lub basen z gorącą wodą. Sale ogrzewano gorącym pow ietrzem doprowadzanym z podziemnego paleniska systemem rur znajdujących się pod posadzką i w ścianach. Rytualne kąpiele przetrw ały do dzisiaj również w kulturze wschodniej. W Indiach, na początku stycznia, co sześć lat odbywa się śwdęto polegające na rytualnej kąpieli w nurcie Gangesu. Podstawę leczniczego działania wody stanow i odpowiednia temperatura lub ciśnienie użyte do zabiegów' leczniczych oraz profilaktycznych.

Woda działa na nasz organizm w trojaki sposób: fizykochemiczny, mechaniczny oraz termiczny. Zabiegi powodują rozluźnienie mięśni, przekrwienie tkanek, zwiększenie odpływu chlonki i dopływ krw i żylnej do serca. W dzisiejszych czasach kąpiel to nie tylko prosty zabieg higieniczny. Najczęściej jest to nieoceniona chw ila przyjemności połączona z codzienną pielęgnacją ciała. Kąpiel to więcej niż tylko relaks i odprężenie po ciężkim dniu. Odpowiednio dobrane składniki dodane do cieplej wody doskonale wpływają na ciało, pielęgnują je i wzmacniają. Niesłychanie popularne są także kąpiele lecznicze, polecane przy wielu rozmaitych schorzeniach. Łacińskie słowo balneum oznacza kąpiel, łaźnię, stąd pochodzi nazwa balneologia. W hydroterapii kąpiele maja bardzo dokładnie określoną metodykę wykonania.

Kąpiele można podzielić według zakresów temperatur 8-40°C. Kąpiele zimne to takie, w których temperatura wody wynosi 8-20°C, a czas trwania do 20 s. W kąpielach letnich temperatura wody wynosi 28-33°C, a czas trwania 10-20 min. Takie kąpiele wskazane są u osób z niskim ciśnieniem tętniczym. Zabiegi chłodne i zimne powodują zwężenie naczyń skóry, zwiększenie ciśnienia tętniczego oraz zwolnienie pracy serca, zwiększają napięcie mięśni szkieletowych. Kąpiele ciepłe w temperaturze 34-37°C są wskazane w stanach w zmożonej pobudliw ości i bezsenności. Cieple zabiegi wodne powodują przyspieszanie pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi, rozluźnienia napięcia mięśni szkieletowych gładkich. Działają uspokajająco, nasennie i zmniejszają apetyt.

Kąpiele w irowe, zwane masażem wirowym, stanow ią formę łagodnego masażu skojarzonego z ciepłem. Intensywność działania zabiegów w odnych zależy również od pory ich stosow ania. Zabiegi wodne działają łagodniej, jeśli stosuje się je zgodnie z ty tmem biologicznym, ale ich działanie jest intensywniejsze, jeśli stosuje się je przeciwnie do rytmu biologicznego, tzn. gdy chłodne lub zimne zabiegi stosuje się przed południem, a cieple po południu. Istotną kwestią w stosowaniu zabiegów wodnych jest pozycja ciała w wodzie. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego następuje przesunięcie krwi z żył kończyn i narządów jamy brzusznej do serca. Powoduje to zwiększenie pracy serca. Ciśnienie hy drostatyczne wody jest większe u człowieka będącego w^! pozycji siedzącej, a mniejsze w pozycji leżącej. Głębsze zanurzenie ciała w pozycji siedzącej powoduje jednak znacznie większe obciążenie układu oddechowego i krążenia. Dlatego osoby z chorobami układu oddechowego i serca powinny przebywać w wodzie zanurzone do pępka.

Atrakcyjność zabiegów rewitalizacyjnych w ośrodkach odnowy biologicznej podnoszona jest przez stosowanie zapachów', światła, dźwięków i koloru. Aromatyczne olejki, wonne zioła, orientalna relaksująca muzyka w ciepłych kolorach wnętrz sprzyjają wypoczynkowi. Najbardziej popularne ekstrakty do kąpieli odżywczych i leczniczych uzyskiwane są z korzenia kozłka lekarskiego i korzeni tataraku, kory dębowej i kory św ierku, otrębów pszennych, siana, kiełków pszenicy, kwiatów rumianku, lawendy, liści rozmarynu i eukaliptusa, ziela melisy i tymianku.