B. Zeigarnik - dokonała syntezy powyższych stanowisk. Uznała, że centralną cechą poznawczą, związaną z niepełnosprawnością intelektualną, jest brak myślenia pojęciowego w pełnym zakresie (niezdolność do tworzenia pojęć abstrakcyjnych). Trudno jednak jednoznacznie stwierdzić, czy problem ten ma charakter centralny i pierwotny, czy jest konsekwencją uszkodzenia innych funkcji poznawczych.
Koncepcje alternatywne skupiały się na problemach osób niepełnosprawnych intelektualnie:
• z koncentracją uwagi,
• z odruchem orientacyjnym (słabo rozwiniętym),
• z filtrowaniem informacji (usuwaniem z pola uwagi dystraktorów),
• integrowaniem informacji (jednoczesnym wykorzystywaniem różnych informacji wzajemnie uzupełniających się)
• celowym pozyskiwaniem informacji (długotrwałym utrzymywaniem uwagi na wykonywanym zadaniu).
Coraz większą popularność zyskują koncepcje lokujące przyczyny trudności w rozwoju poznawczym osób niepełnosprawnych intelektualnie na poziomie metapoznawczym. Wskazuje się na różnice pomiędzy osobami niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi:
• w stosowanych strategiach zapamiętywania,
• w sposobie korzystania z odpowiednich instrukcji, mających podnieść efektywność uczenia się,
• w przenoszeniu nabytych umiejętności z jednych sytuacji na inne.
Stwierdzone różnice dotyczyły osób zdrowych i niepełnosprawnych intelektualnie w tym samym wieku. Nie stwierdzono różnic u osób o tym samym wieku rozwojowym, a także u osób niepełnosprawnych intelektualnie o różnej etiologii.
8