• Anomalie genetyczne skutkujące uszkodzeniem mózgu (organiczna niepełnosprawność umysłowa) - mogą dotyczyć pojedynczych genów, jak i ich sekwencji (abberacje chromosomalne - przekazanie nadmiaru lub niedomiaru materiału genetycznego - np. zespół łamliwego chromosomu X, zespół Downa, zespół Turnera);
• Anomalie genetyczne skutkujące nieprawidłowym rozwojem innych struktur organizmu, co może prowadzić np. do błędów w procesach metabolicznych - powstają wówczas substancje szkodliwe dla centralnego układu nerwowego (np. fenyloketonuria);
• Pozagenetyczne czynniki uszkadzające struktury mózgowe, działające w okresie płodowym, okołourodzeniowym i w pierwszych latach po urodzeniu (arbitralnie przyjmuje się okres do 3 r.ż.) (np. zatrucia ciążowe, konflikt serologiczny, niedotlenienie w czasie porodu, stany zapalne mózgu u małego dziecka, itd.).
Do wywołania niepełnosprawności intelektualnej prowadzi następująca sekwencja zdarzeń:
przekaz wzorca rozwojowego przez dziedziczenie -* określone odtworzenie tego wzorca w postaci struktury mózgu -»realizacja wzorca w postaci uzyskania określonego poziomu inteligencji.
Powyższa sekwencja może być zdeformowana za pośrednictwem trzech mechanizmów biologicznych:
a) poprzez przekazanie mającemu urodzić się dziecku niepełnowartościowych genów;
b) poprzez uszkodzenie procesu przekazu genetycznego;
c) poprzez uszkodzenie struktur mózgowych (wcześniej rozwijających się prawidłowo lub nieprawidłowo).
Wyróżnione mechanizmy mogą współwystępować ze sobą.
6