3784498349

Rozdział

„Mapa zagrożenia korupcją" w poszczegńlnych środowiskach zawodowych w ujęciu badanych: potencjalne bądź rzeczywiste przykłady sytuacji korupcyjnych z perspektywy subiektywnie postrzeganej szkodliwości społecznej

braku możliwości polemizowania z diagnozą, gdy życie pacjenta jest zagrożone: „(...) wydaje mi się coś takiego, że generalnie z lekarzami się nie dyskutuje, bo oni mogą mieć rację... i tak naprawdę, ponieważ lekarz każe, lekarz przepisuje jakieś tam lekarstwo i się nie wnika, czy przepisuje, bo przyszedł do niego przedstawiciel medyczny." (opinia wygłoszona w kontekście relacjono-

wania rzeczywistej sytuacji zagrożenia życia członka rodziny; przedstawiciele szkolnictwa wyższego)', W drugim wyto jest możliwe, wykorzystywano odpowiednie fragmenty wypowiedzi bada-

sobów wypowiadania się badanych na określony temat, także niekiedy pozwala

różnionym przypadku urzędnik także jest uprzywilejowany, gdyż w porównaniu z nim (z uwagi na przerost przepisów formalnych) petent nigdy nie jest w stanie w krótkim czasie osiągnąć poziomu biegłości w poruszaniu się w gąszczu przepisów formalnych: „iCzasami było tak, że to ze strony urzędników była budowana sytuacja - taka właśnie dająca obraz, że ta sprawa jest tak skomplikowana, że terminy są tak odlegle. Wymuszenie klasyczne można powiedzieć (...) Trzeba sobie jasno

rych wypowiedzi. Z uwagi na specyfikę badanego problemu, w trosce o pełną

umożliwiające ich identyfikację - zostały

powiedzieć, że osoba, która przychodzi do urzędu nie ma pełnej wiedzy na temat sprawy, którą chce załatwić. Tutaj urzędnicy mogą naprawdę wszystko" (przedstawiciele administracji).

Za typową korzyść korupcyjną badani uznają zdecydowanie pieniądze, w kwestii załatwiania mniejszych spraw pojawiają się prezenty, zarówno uznaniowe (alkohol, słodycze, pióra) jak i związane ze specyfiką działalności podmiotu wręczającego korzyść (np. jakiś produkt wytwarzany przez firmę, która chce skorumpować urzędnika), także obecne są wycieczki zagraniczne (korzyść korupcyjna oferowana lekarzom prze firmy farmaceutyczne). Jako szczególny przejaw zachowań korupcyjnych traktowany jest także nepotyzm, gdzie „zyskiem stron” jest swoista wymiana korzyści osobistych.

Tabela 2 zawiera z kolei listę sytuacji korupcyjnych w poszczególnych środowiskach branżowych. Występują różnice pomiędzy poszczególnymi branżami, jeśli chodzi o poziom konkretności przedstawianych sytuacji oraz sposoby ich analizy. Najbardziej rozbudowane zestawienia sytuacji i ich opisy były generowane przez takie grupy jak: przedstawiciele administracji, lekarze, przedstawiciele szkolnictwa wyższego. Problem korupcji był praktycznie nieobecny w codziennym doświadczeniu badanych reprezentujących organizacje pozarządowe, przedstawicieli mediów.

Grupa lekarzy ma względnie dobrze rozbudowany obraz korupcji w swoim środowisku. Zwraca uwagę wielo-aspektowość możliwych sytuacji korupcyjnych oraz wielość podmiotów, które są (mogą być) w nie uwikłani: pacjenci, lekarze, pielęgniarki, firmy farmaceutyczne (działające na dwóch poziomach - względem organów centralnych jak i względem lekarzy). Sytuacje na linii lekarz - pacjent są szczególnego rodzaju, z uwagi na