3784498793

14 Andrzej Jędruchniewicz

Występujące zależności między celami w analizowanej strategii (por. rysunek 1) wynikają z rozwiązań teoretycznych wskazujących, że bank centralny nie ma możliwości oddziaływania na wyznaczony cel główny dostępnymi mu instrumentami w sposób bezpośredni. Zapewnienie osiągnięcia i utrzymania niskiej inflacji zależy od bardzo wielu czynników występujących w gospodarce. Narzędzia, którymi dysponuje bank centralny, aby kontrolować realizację tego celu, wpływają także na inne zmienne ekonomiczne, np. na poziom inwestycji. Oddzielenie wpływu zmian w poziomie instrumentów na wielkość inflacji bieżącej od wpływu na kategorie realne, które będą kształtowały inflację w przyszłości, jest wyjątkowo trudne¹². Uniknięcie tej trudności wymaga znalezienia takiej wielkości ekonomicznej, która jest ściśle i przyczynowo-skutkowo powiązana z celem nadrzędnym.

Zwolennicy strategu opartej na celu pośrednim podkreślają jej główną zaletę. Wiąże ona ręce bankowi centralnemu i nie dopuszcza do prowadzenia swobodnej polityki anty cyklicznej, która w ostateczności prowadzi do inflacji i utraty wiarygodności¹³.

Krytycy tego podejścia wskazują na jego liczne wady. Największy zarzut dotyczy braku silnej korelacji między zmienną uznaną za cel pośredni a inflacją w krótkim okresie. Do innych niedoskonałości można zaliczyć: małą możbwość szybkiej reakcji na szoki gospodarcze bez utraty wiarygodności oraz uwzględnianie tylko informacji monetarnych. Doświadczenia wskazują, że strategia ta często okazuje się niezbyt skuteczna, ale kosztowna.

W strategii pośredniej realizacji celu inflacyjnego dylemat wyboru celu pośredniego sprowadza się do przyjęcia jednego z trzech rodzajów: podaży pieniądza w ustalonym agregacie, kursu walutowego oraz stopy procentowej. Zależy on od siły i jakości powiązań między głównymi kategoriami ekonomicznymi w kraju, rozwoju narzędzi i metod stosowanych przez bank centralny oraz przewidywanych zaburzeń.

Podaż pieniądza jest praktycznie najważniejszym celem pośrednim, który zobowiązuje się realizować bank centralny. Wpłynął na to wzrost zainteresowania teorią Friedmana. Kontrola podaży pieniądza jako strategia polityki pieniężnej ma uzasadnienie wtedy, gdy związek między agregatem pieniężnym a inflacją jest stabilny, a bank centralny przy użyciu swoich instrumentów jest w stanie w dostatecznym stopniu kształtować przyrost podaży pieniądza.- Dlatego, aby wykorzystać agregaty monetarne do stabilizowania cen, muszą być spełnione łączne dwa podstawowe warunki¹⁴:

¹²    K. Lutkowski, Uwarunkowania polskiej inflacji i proces jej wygaszania, „Ekonomista”, Nr 3/1995.

¹³    A. Kaźmierczak, Z teorii celów polityki pieniężnej, „Bank i Kredyt”, Nr 5/1998.

¹⁴    Z. Polański, Wiarygodność..., op. cit.