3784500660

Wprowadzenie

nej, mającej olbrzymi wpływ społeczny. Wpływ religii przyczynił się w Babilonii i Asyrii do rozwoju astrologii oraz astronomii, pojawia się wiara w przeznaczenie, tworzy się siedmiodniowy tydzień, rozwija się organizacja rodzinna. Podobnie sukces Egiptu faraonów opiera się na komunikacji społecznej, zarówno w aspekcie przedmiotowym, jak podmiotowym²³. Innis analizuje kolejne cywilizacje i państwa, wskazując na zależność ich rozwoju od wiedzy/komunikacji.

Innis zatem nie komunikowanie w wąskim rozumieniu, tj. jako formę przekładania znaczenia na system znaków²⁴, czyni sprawcą rozwoju, ale komunikowanie w szerokim znaczeniu, jako eksponenta myśli ludzkiej, ujawniającej sukcesy rozumu dyskursyw-nego analizującego rzeczywistość. Wyraźnie nawiązuje do helleńskiej koncepcji logosu. Zatem wiedza skrywana za komunikowaniem staje się bezpośrednią przyczyną zmian. Rozważania Innisa formułowane są u początków tworzenia się idei społeczeństwa informatycznego i koncepcji społeczeństwa wiedzy. Początek idei społeczeństwa informatycznego wyznaczają odkrycia i wynalazki klasycznej nowożytności. Społeczeństwo informatyczne jest produktem modernizacji europejskiej. „Leibnizowi i jego współczesnym szybkie metody obliczeń były potrzebne, aby sprostać wymogom nowoczesnego kapitalizmu w jego formacyjnej epoce - jak zauważa Armand Mattelart - wraz z ekspansją handlu zamorskiego rynek wyłaniał się z gromadzenia, składowania, procesów biurokratycznych i rozprzestrzeniania danych, przeznaczonych dla kupców, finansistów i spekulantów. Rozwój nawigacji morskiej wymagał poprawy budowy okrętów. Obliczenie długości stało się kluczowym laboratorium dla rozwoju teorii powstania ruchów i «automatycznych maszyn do mierzenia czasu» (wahadło, zegarki, morskie chronometry), tych odległych przodków komputerów. Nowa postawa wobec czasu i przestrzeni przeszła do warsztatów, centrów handlowych, armii i administracji publicznej"²⁵. Zatem twórcami społeczeństwa informacyjnego stają się na równi Blaise Pascal, Gottfried W Leibniz i Izaak Newton, Adam Smith, twórcy administracji pruskiej i francuskiej oraz współcześni wynalazcy, fizycy, chemicy, filozofowie tudzież politycy i intelektualiści. We wspomnianej grupie jest także bardzo wielu Polaków, wskażmy tylko matematyków szkoły lwowskiej (S. Mazur, S. Banach, H. Steinhaus), logików szkoły lwowsko-warszaw-skiej (K. Twardowski, J. Łukasiewicz, K. Ajdukiewicz, T. Kotarbiński, A. Tarski), kryptolo-gów łamiących szyfr Enigmy (M. Rejewski, J. Różycki, H. Zygalski), matematyków szkoły krakowskiej (F. Leja, S. Głąb, K. Zorawski), inżynierów polskiego komputera Odra, pioniera badań nad komputerami osobistymi na świecie Jacka Karpińskiego, ekonomistów (O. Lange). We wskazywaniu zasług niestety jesteśmy zbyt gościnni, często zapominamy o domownikach.

Bezpośrednio nową epokę nazwaną „nowoczesną" zapowiada artykuł Alana Turin-ga On Computable Numbers z 1936 r., który określa istotę oraz teoretyczne ograniczenia maszyn logicznych. Przedstawia opis matematyczny i ujawnia strukturę logiczną. „Maszyna Turinga, jak opis ów jest nazywany, istnieje tylko na papierze jako wykaz reguł, niemniej ani jeden komputer zbudowany w minionym pięćdziesięcioleciu nie przekro-

²³    Tamże, p. 6.

²⁴    F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa 1991.

²⁵    A. Mattelart, Społeczeństwo informacji, Warszawa 2004, s. 6-7.