3784501398

3. Diagnoza psychospołecznego funkcjonowania ucznia

Aby nauczyciel mógł przekazywać uczniom wiedzę i egzekwować ją, musi zdać sobie sprawę, jak wiele zależy od procesów związanych z funkcjonowaniem ucznia - w szkole i w klasie, ale także w domu rodzinnym i środowisku. Ma to ogromny wpływ na to, jak uczeń będzie zachowywał się w szkole, jak będzie przyswajał wiedzę i odtwarzał ją (na przykład na sprawdzianach). Wiedza o mechanizmach funkcjonowania wychowanka jest kluczowa, pozwala zrozumieć jego problemy i wyniki nauczania, udzielić mu koniecznej pomocy, zwiększyć efektywność jego nauczania. Dobry wychowawca to taki, który dobrze zna sytuację swoich uczniów, wspiera ich w trudnościach i motywuje do rozwoju. Strategie poznawania ucznia badacze określili jako działanie rozpoznawcze²¹.

Dlaczego właściwie poznanie uczniów jest tak istotne, w jakim celu dokonuje się działania rozpoznawczego? Cele tego działania to:

•    diagnoza problemów i trudności wychowanków;

•    możliwość opracowania prognozy oddziaływań wychowawczych na przyszłość (dotyczących zarówno trudności, jak i wybitnych zdolności uczniów itp );

•    weryfikacja metod kształcenia i wychowania - czy metody wybrane przez wychowawcę sprawdzają się w praktyce?;

•    zbadanie światopoglądu uczniów i ich kluczowych przekonań, postaw.

W jaki sposób nauczyciel może zdiagnozowae funkcjonowanie swoich wychowanków? Istnieje wiele metod pomocnych w takiej diagnozie, są to na przykład²²:

1. Obserwacja ucznia - przyglądając się uczniowi, można zauważyć, jak reaguje na polecenia nauczyciela, jak zachowuje się na lekcji i na przerwie, jak odnosi się do innych uczniów z klasy, jaki ma stosunek do szkoły i nauki. Uwidaczniają się także emocje ucznia, które wiele mówią o jego sytuacji rodzinnej, domowej. Widząc złość, lęk, smutek, zdenerwowanie ucznia, możemy dochodzić przyczyn jego uczuć i problemów. Obserwując ucznia, można zorientować się, jakie ma zainteresowania i zdolności, jakie przedmioty lubi najbardziej, z jakimi zaś ma kłopoty, w jakich aktywnościach najchętniej bierze udział, jak się wypowiada, jak wyraża uczucia i poglądy, jaki preferuje kanał komunikacyjny i styl uczenia się. Obserwacja pozwala np. stwierdzić, czy uczeń ma dysleksję, cierpi na zespół nadpobudliwości psychoruchowej, czy ma tiki i cierpi na chorobę tikową, czy występują u niego zaburzenia osobowości lub zaburzenia emocjonalne. Obserwacja ■'Por. Janowski A., Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975.