3826200057

PlERRE CALAME

właściwym miejscu. Legalność to fakt, że władza jest sprawowana zgodnie z pewnymi regułami. Dlaczego w demokracji występuje aporia? Dlatego że historyczne rozumowanie jest następujące: demokracja polega na wolnym wyborze rządzących; skoro ich wybraliśmy, powinniśmy im ufać. Jak zatem wytłumaczyć fakt, że wszystkie międzynarodowe badania wskazują aparat polityczny jako instytucję, do której społeczeństwo ma najmniej zaufania, również w systemach demokratycznych? Oto impas filozoficzny, ponieważ nie rozumiemy, że stosowanie prawa nie gwarantuje ludziom poczucia właściwego sprawowania rządów, że legitymizacja jest odrębnym wymiarem przemyśleń na temat rządzenia, niedającym się sprowadzić do legalności.

Druga aporia, nasza wizja demokratycznej kontroli nad rządzącymi, również prowadzi do impasu. Doświadczyłem tego bardzo mocno przy okazji decentralizacji „na francuską modłę”. Zresztą podałem się do dymisji, ponieważ nie zgadzałem się z Gastonem Defferre’em, ministrem przeprowadzającym tę reformę. Przeżyłem więc tę debatę bardzo osobiście. Na czym polega klasyczne rozumowanie? Na powiedzeniu: do funkcjonowania demokracji niezbędna jest możliwość osądzania rządzących przez społeczeństwo i wyrażania owego sądu w głosowaniu. To pierwszy etap tego rozumowania. Drugi etap: aby móc osądzić rządzących, trzeba wiedzieć, za co odpowiadają. Trzeci etap: żeby jasno wiedzieć, za co odpowiadają, należy określić obszary zastrzeżone do ich wyłącznej kompetencji. Mer powinien mieć własne kompetencje, prezydent aglomeracji również i tak dalej... Do tego miejsca rozumowanie wydaje się słuszne. Niestety pozostaje w sprzeczności z realiami; czy ktokolwiek pokusiłby się o wskazanie we współczesnym społeczeństwie chociaż jednej kwestii, która da się prawidłowo rozwiązać tylko na jednym szczeblu?...

Inaczej mówiąc, efektywność rządzenia opiera się dziś na zdolności współpracy wszystkich poszczególnych szczebli regulacji. Dopiero w 2009 r. europejski Komitet Regionów, publikując białą księgę wielopoziomowego sprawowania rządów, jako pierwsza instytucja publiczna uznał wagę tego stwierdzenia. W codziennych działaniach między teorią polityczną, która chciałaby przyznać każdemu szczeblowi regulacji wyłączne kompetencje, a rzucającą się w oczy rzeczywistością istnieje stałe napięcie, które wymaga rozwiązywania problemów jednocześnie na różnych poziomach.

Oto, jak ogromne znaczenie ma praca teoretyczna i jakie są dramatyczne konsekwencje niedoinwestowania intelektualnego w tych dziedzinach. W latach 80. poczucie takiego niedoinwestowania skłoniło administrację francuską do wprowadzenia w administracji, w sposób niezwykle naiwny, metod zarządzania stosowanych w sektorze prywatnym. Nie rozumiano bowiem ogromnej różnicy między tymi dwiema rzeczywistościami.