3826200405

Popyt na niektóre dobra podlega dużym i częstym zmianom. Jest to szczególnie widoczne w odniesieniu do dóbr, o zakupach których decydują zmiany mody, gustów i przyzwyczajeń konsumentów. Klasycznymi przykładami takich dóbr są: odzież, obuwie, usługi przemysłu rozrywkowego. Zmiany trendów mody w kierunku zwiększenia zainteresowania danym asortymentem odzieży damskiej powodują wzrost popytu na ten produkt, i na odwrót. W ciągu ostatnich kilkunastu lat w krajach wysoko rozwiniętych nastąpiły istotne zmiany w świadomości wielu konsumentów, manifestujące się dużą popularnością tzw. zdrowego stylu życia. Spowodowało to ogromne konsekwencje w zmianach popytu na pewne rodzaje żywności: spadł popyt na mięso i tłuszcze zwierzęce, które uznaje się za niezdrowe, natomiast wzrósł popyt na ryby, owoce i warzywa.

Na wielkość popytu wywierają określony wpływ również oczekiwania konsumentów dotyczące zmian cen i dochodów. Konsumenci mogą antycypować zakupy pewnych dóbr, jeśli przewidują, że w niedługim czasie znacznie wzrosną ich ceny. Antycypacja w tej dziedzinie występuje z dużym natężeniem w okresach wysokiej i długotrwałej inflacji. Natomiast gdy spodziewany jest spadek ceny jakiegoś dobra, nabywcy mogą ograniczyć swój bieżący popyt, aby móc zakupić więcej danego dobra w przyszłości. Podobny wpływ na wielkość popytu wywierają oczekiwania związane ze zmianą przyszłych dochodów. Przewidywany wzrost dochodów może skłaniać konsumentów do zwiększonych zakupów na raty, które będą spłacane z przyszłych dochodów.

Niektórzy konsumenci nie chcą się wyróżniać i starają się posiadać to, co inni, ubierać się podobnie, wyposażać swoje mieszkanie w podobny sposób itp. Zjawisko to jest określane mianem efektu naśladownictwa. Efekt ten występuje wtedy, gdy popyt indywidualnych konsumentów jest zgodny z popytem większości. Część konsumentów podlega oddziaływaniu innego efektu, który polega na ich dążeniu do podkreślania swojego prestiżu lub poziomu zamożności. Ta grupa konsumentów zachowuje się inaczej niż przeciętny konsument, nabywają oni dobra rzadko kupowane przez innych i drogie, a jednocześnie ograniczają lub w ogóle eliminują zakupy dóbr masowo nabywanych przez przeciętnego konsumenta. Korzyść konsumpcyjna, jaką osiągają ci ekskluzywni konsumenci, wyraża się głównie w demonstrowaniu olbrzymich możliwości finansowych i bogactwa materialnego. Zjawisko to nosi nazwę efektu demonstracji.

fTWJEHCTTflfltffśur-rii-M-ll Zmiany liczby ludności i jej struktury w różnych przekrojach (np. według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zatrudnienia) wpływają na wielkość i strukturę popytu. Wzrost liczby urodzeń spowoduje zwiększenie popytu na zabawki, odżywki dla dzieci, usługi w zakresie opieki nad dziećmi itp. Zmiany poziomu wykształcenia społeczeństwa mogą w istotny sposób zmodyfikować nawyki konsumpcyjne, czyli wpłynąć na zmianę struktury popytu.

W odróżnieniu od ceny, której zmiany powodują ruchy popytu wzdłuż krzywej (w górę lub w dół), czynniki pozacenowe oddziałują na krzywą popytu inaczej. Czynniki te przesuwają całą krzywą popytu w prawo lub w lewo w zależności od tego, czy w wyniku ich działania popyt rośnie, czy maleje. Ilustracją tego problemu jest rysunek 3.