3826200406

Rysunek 3.

lięcia krzywej popytu.

Źródło: opracowanie własne.

Wzrost popytu przy stałej cenie danego dobra może wynikać np. ze wzrostu dochodów konsumentów lub działania efektu naśladownictwa. Na wykresie znajduje to odzwierciedlenie w przesunięciu się krzywej popytu w prawo z D1D1 d D3D3. Natomiast spadek popytu (przy stałej cenie) spowodowany zmniejszeniem dochodów konsumentów przejawia się przesunięciem krzywej popytu w lewo z D1D1 do D2D2.

Typowe krzywe popytu mają nachylenie ujemne, czyli odzwierciedlają normalną reakcję popytu na zmiany cen: przy wzroście ceny popyt spada, natomiast przy spadku ceny popyt rośnie. Na rynku występują jednak przypadki, które charakteryzują się nietypowymi (paradoksalnymi) reakcjami popytu na zmiany cen. Oznaczają one, że zmiany cen i popytu są jednokierunkowe, tzn. wzrost cen może spowodować nie spadek, lecz wzrost popytu. W literaturze ekonomicznej wyróżnia się trzy takie paradoksy: Giffena, Veblena i spekulacyjny (Caban 2001: 70).

Pierwszy z tych paradoksów został opisany i wytłumaczony przez angielskiego statystyka Roberta Giffena, który w końcu XIX w. badał w Irlandii zachowania konsumpcyjne najuboższych rodzin.

niektórych dóbr

Paradoks Giffena jest związany z dochodowym efektem zmiany żywnościowych niższego rzędu (Chleb, ziemniaki itp.).

Wzrost ceny jakiegoś dobra niższego rzędu, którego udział w ogólnych wydatkach ubogich grup konsumentów jest wysoki, obniża ich dochody realne; powoduje to wzrost popytu na to dobro, gdyż mimo wzrostu ceny jest ono nadal relatywnie tanie w porównaniu z innymi artykułami żywnościowymi. R. Giffen zaobserwował ze zdziwieniem, że wzrost ceny Chleba zwiększa popyt na chleb, zgłaszany przez konsumentów ubogich. Spadek dochodów realnych, wywołany wzrostem cen Chleba, zmusił ubogą ludność do zmiany struktury konsumpcji: ograniczenia spożycia droższych rodzajów żywności na rzecz artykułów tańszych, czyli Chleba, który mimo wzrostu ceny był nadal najtańszym źródłem pożywienia dla najuboższych