3826200416

pojawienia się nowych. Rodzi to podstawowy problem gospodarowania nazywany w ekonomii problemem

Rzadkość w gospodarce to taki stan, w którym potrzeby indywidualne i społeczne ludzi przewyższają możliwości ich zaspokojenia przy wykorzystaniu dostępnych zasobów. Innymi słowy oznacza to, że człowiek nie dysponuje takimi zasobami, które pozwalają na pełną realizację wszystkich potrzeb.

Tak więc potrzeby człowieka zawsze są większe od możliwości ich zaspokojenia; potrzeby człowieka są przebogate, natomiast możliwości ich zaspokojenia ograniczone (Nojszewska 1995: 10).

Sytuacja ta powoduje, że ludzie (konsumenci, przedsiębiorcy, politycy) nieustannie stoją przed dylematem wyboru, który można sprowadzić do trzech pytań:

UralM    - primo, co produkować? - więcej komputerów czy czołgów, więcej budować

mieszkań czy urzędów;

-    secundo, w jaki sposób produkować? - jakie metody produkcji zastosować, bardziej pracochłonne czy bardziej kapitałochłonne;

-    tertio, dla kogo produkować? - czy wytworzone dobra dzielić po równo (podział egalitarny) czy też według innych zasad (podział według wkładu pracy, rentowności itp.).

Problem dokonywania wyboru spośród alternatywnych zastosowań zasobów gospodarczych można przedstawić graficznie posługując się krzywą możliwości produkcyjnych społeczeństwa (określaną także krzywą transformacji). Prezentacja tej krzywej wymaga przyjęcia czterech uproszczonych założeń:

a)    zasoby gospodarcze, którymi dysponuje społeczeństwo (względnie przedsiębiorstwo), przeznacza się na produkcję tylko dwóch dóbr (konsumpcyjnych lub inwestycyjnych);

b)    technologia wytwarzania jest dana, co oznacza, że poziom nowoczesności technologii nie ulega

C) w gospodarce występuje pełne i efektywne wykorzystanie potencjału produkcyjnego (pracy maszyn, urządzeń itp.) i pracy; czyli gospodarka wytwarza maksymalną ilość dóbr;

d) potencjał produkcyjny jest stały.

Załóżmy, że gospodarka może produkować, przy danych zasobach i danej technologii, tylko dwie grupy dóbr, np. samochody i mieszkania. Przedstawiony niżej przykład liczbowy (tabela 1) stanowi uproszczoną ilustrację problemu ograniczoności zasobów i konieczności ciągłego dokonywania wyborów - na jakie cele przeznaczyć zasoby, którymi dysponuje określone społeczeństwo.

Z danych zamieszczonych w tablicy 1 wynika, że stopniowe zwiększanie ilości budowanych mieszkań powoduje konieczność zmniejszania produkcji samochodów. Im więcej jednak społeczeństwo zechce wyprodukować samochodów, tym większe będzie ograniczenie ilości budowanych mieszkań. Ta szczególna transformacja samochodów w mieszkania (i odwrotnie) odbywa się poprzez przesunięcie zasobów z jednego zastosowania do innego. Mamy tu do czynienia z klasyczną transakcją wymienną „coś za coś”. Problem ten ilustruje wspomniana wcześniej krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji), którą przedstawia rysunek 1.