4087490286

Rozdział I

BEZPIECZEŃSTWO

Wnioski z analizy zależności wskazują, że podstawą bezpieczeństwa jest waga potrzeb systemu wartości podmiotu bezpieczeństwa. Należy oczekiwać, że wraz z rozwojem społecznym systematycznie będzie wzrastał poziom potrzeb i system wartości podmiotu bezpieczeństwa w stosunku do obiektywnych uwarunkowań jego istnienia. Dlatego aby zagwarantować akceptowany poziom bezpieczeństwa, należy skupić się na uzasadnionych potrzebach i oczekiwaniach podmiotu bezpieczeństwa.

W hierarchii wartości Maslowa bezpieczeństwo zajmuje miejsce drugie, ale wszystkie jej elementy stanowią o bezpieczeństwie określonego podmiotu. Psychologiczna koncepcja Maslowa dotyczy nie tylko potrzeb, ale jest też podstawą do konstruowania bezpieczeństwa człowieka. Potrzeba fizjologiczna związana jest z możliwością przetrwania biologicznego, które stanowi podstawę bezpieczeństwa. Natomiast bezpieczeństwo, jako osobna kategoria w systemie wartości, oznacza wolność od bezpośrednich lub pośrednich zagrożeń dla podmiotu bezpieczeństwa. Owa wolność od zagrożeń przejawia się w niskim poziomie agresji lub takim jej stanie, iż podmiot bezpieczeństwa potrafi sobie z nią poradzić. Zatem mówiąc o stanie bezpieczeństwa zasadne jest określenie jego poziomu przez pryzmat akceptowanych zagrożeń, ponieważ brak zagrożeń jest stanem idealnym, który jest nieosią-galny.

Potrzeba miłości i przynależności skierowana jest na akceptację podmiotu bezpieczeństwa. Jeżeli człowiek zostanie wykluczony z życia społecznego, wówczas jego stan poczucia bezpieczeństwa jest niski. Akceptacja daje szansę funkcjonowania w harmonijnym środowisku. Następstwem akceptacji jest potrzeba szacunku i uznania, ponieważ otwiera ona możliwości do samorealizacji podmiotu bezpieczeństwa. Zwykle ludzie odczuwają potrzebę rozwijania się i wyjścia poza obecny stan, po zaspokojeniu swych podstawowych potrzeb (fizjologicznych, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku). Dlatego system potrzeb Maslowa posiada szerszy zakres, jest podstawą formułowania założeń bezpieczeństwa w ujęciu obronnym podmiotu bezpieczeństwa oraz jako motyw jego wzrostu i rozwoju. W systemie bezpieczeństwa nie odnosimy się do zagrożeń, a do potrzeb, stąd pojęcie i istotę bezpieczeństwa należy budować na potrzebach, które są wartościami, a nie na zagrożeniach, które posiadają aspekt negatywny. W pewnym zakresie postrzeganie procesowe bezpieczeństwa opiera się na założeniach systemu potrzeb i wartości. Jeżeli podmiot bezpieczeństwa zapewni sobie tylko potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa, to zachowuje ciągłość swej egzystencji biologicznej. Czy jest to wystarczające dla człowieka? Z pewnością nie, ale dla innych istot biologicznych na ich poziomie rozwoju może być wystarczające, ponieważ nastąpiło zachowanie określonego gatunku. Samodzielnie myślące istoty posiadają szerszy zakres potrzeb i inny system wartości, który stanowi podstawę ich bezpieczeństwa. W ujęciu biologicznym możemy postawić tezę, że zachowanie gatunku jest wystarczające, ale w ujęciu psychologicznym określony podmiot bezpieczeństwa musi posiadać szanse akceptacji, uznania i rozwoju. Stąd system potrzeb i wartości jest dla człowieka podstawą do samodzielnego definiowania bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo to pojęcie wieloznaczne. „W znaczeniu ogólnospołecznym bezpieczeństwo obejmuje zabezpieczenie potrzeb: istnienia, przetrwania, pewności, stabilności, tożsamości (identyczności), niezależności, ochrony poziomu i jakości życia. Bezpieczeństwo, będąc naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, jest zarazem podstawową potrzebą państw i systemów międzynarodowych; jego brak wywołuje niepokój i poczucie

15