4087490549

Architektura starożytnej Grecji

Rozwój architektury przypada na następujące okresy:

-    okres archaiczny (625 - 480 r.p.n.e.), okres klasyczny (480 -404 r.p.n.e.), okres późnoklasyczny (404 -325 r.p.n.e.),

-    okres hellenistyczny ( 323 r.p.n.e. - II w.).

Podstawą budownictwa greckiego była świątynia - dom bóstwa.

Świątynie były budowane na planie prostokąta, orientowane, z wejściem na krótszym boku, przekryte dwuspadzistym dachem lub na planie koła tzw. tolosy - z naosem (cellą) w formie rotundy, często otoczone kolumnadą; wykształciła się również budowla kolumnowa na planie koła, bez naosu (celli) nazywana monopterosem.

Świątynie kamienne pojawiły się na przełomie VII i VI w.p.n.e. Budynki wznosiły się na trzystopniowym podmurowaniu (krepidomie).

Budynek czyli naos (cella) był poprzedzony przedsionkiem czyli pronaosem oraz otoczony, często ze wszystkich czterech stron kolumnadą podpierającą dach. Kolumna i belkowanie stanowiły podstawowy element konstrukcyjny.

W zależności od ilości kolumn w portyku fasadowym wyróżniano poszczególne typy świątyń:

-    templum in antis - dwie kolumny w pronaosie między antami ( przedłużenie bocznych ścian naosu, a właściwie ich zakończenie),

-    tetrastylos - cztery kolumny, heksastylos - sześć kolumn, oktastylos - osiem kolumn, dekastylos - dziesięć kolumn,

-    dodekastylos - dwanaście kolumn.

Do najważniejszych osiągnięć architektury greckiej należała zabudowa Akropolu powstała w

okresie klasycznym (V w.p.n.e.) w czasach Peryklesa, po zniszczeniach powstałych w wyniku najazdu Persów - wielkie dzieło Fidiasza, który współpracował z architektami Iktinosem i Kallikratesem. Iktinosowi przypisuje się powstanie najważniejszej świątyni Partenonu poświęconej Atenie Partenos. Przy powstaniu tej budowli użyto jako fundamentów pozostałości wcześniejszej budowli wznoszącej się na tym miejscu . Powstała nowa budowla na planie prostokąta o unikalnych wówczas proporcjach w porządku doryckim. Wprowadzono odpowiednią

krzywiznę stylobatu z dużymi różnicami poziomów. Kolumny tej samej wielkości zostały nachylone do wewnątrz, a ich odchylenie do pionu wynosiło ok. 7 cm. Pochylenie to wiązało się ściśle z zasadą tryglifu gdyż zmniejszono w ten sposób interkolumnium w górnej część kolumnady. Na wysokości 2/5 zastosowano enatazis. Świątynia została wzniesiona z marmuru pentelickiego z płytkim pronaosem jako peripteros dorycki w układzie osiem kolumn w fasadach przedniej i tylnej oraz po 17 kolumn w fasadach bocznych. Wnętrze celli było podzielone na nawy dwukondygnacyjną kolumnadą. Opistodomos znajdował się od zachodu. Było to prawie kwadratowa sala z czterema kolumnami jońskimi po środku. Budowla słynęła ze znakomitej dekoracji rzeźbiarskiej, będącej dziełem Fidiasza i jego warsztatu oraz posągu