5027719686

Zjednoczeniem” (rum. Marea Unire), w pamięci historycznej Rumunów rozpoczęło trwający aż do II wojny światowej złoty wiek w historii kraju, zwany okresem Wielkiej Rumunii.

Bukareszt dość szybko podjął działania mające na celu promowanie tożsamości rumuńskiej wśród mieszkańców nowo przyłączonej prowincji, ale nie dysponował ani odpowiednimi środkami finansowymi, ani wystarczającymi zasobami kadr oświatowych i administracyjnych¹. W rezultacie próby rumunizacji Mołdawii częściej prowadziły do narastania napięć wśród zamieszkujących ją mniejszości (szczególnie słowiańskiej oraz - choć w mniejszym stopniu - ga-gauskiej), niż przynosiły wymierne efekty². Opór ludności był tak duży, że od 1918 do 1928 roku Bukareszt był zmuszony do utrzymywania w Mołdawii „stanu oblężenia”, co oznaczało m.in. ograniczenie praw obywatelskich, rozszerzenie kompetencji policji czy zwiększenie na terenie nowej prowincji rumuńskiej obecności wojskowej³.

Jednocześnie w 1924 roku władze radzieckie w ramach Ukraińskiej SRR utworzyły z połączenia obecnych terytoriów Naddniestrza oraz ziem położonych na wschód od niego, aż do miasta Bałty, Mołdawski Okręg Autonomiczny, który w ciągu kilku miesięcy przemianowano na Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką (MASRR). Teren ten nigdy nie wchodził w skład państwa rumuńskiego i tylko ok. 30% mieszkańców posługiwało się tam językiem rumuńskim⁴. Na tym obszarze pod auspicjami Moskwy kształtowała się nowa mołdawska tożsamość narodowa - „mołdawianizm”, stanowiąca alternatywę dla tożsamości rumuńskiej. Zgodnie z nią Mołdawianie stanowią naród odrębny od rumuńskiego, mówią zapisywanym cyrylicą językiem mołdawskim, a nie rumuńskim, a samo państwo mołdawskie w linii prostej

PRACE OSW 09/2015

11

1

   Osobnym problemem była także jakość kadr delegowanych do Besarabii przez władze w Bukareszcie. Niejednokrotnie zdarzało się, że wysyłanie urzędników do nowo zaanektowanej prowincji traktowano jako rodzaj kary.

2

   Podczas panowania rumuńskiego nad Besarabią miały miejsce trzy ważne powstania przeciwko władzy Bukaresztu stłumione przez rumuńskie wojska. Pierwsze pod Chocimiem w 1919 roku, drugie (w tym samym roku) w Tighinie (ros. Bendery). Do trzeciego doszło (najpewniej z inspiracji Moskwy) w 1924 roku w Budziaku.

3

   Zob. szerzej m.in.: S. Suveica, Basarabia in primul deceniu interbelic (1918-1928): Moderniza-re prin reforme; G. Cojocaru, Integrarea Basarabiei in cadrul Romaniei (1918-1923), Bukareszt 1997; E. Enciu, Basarabia in anii 1918-1940: Evolutie demografica §i economica, Kiszyniów 1998, a także częściowo w: J. Solak, Mołdawia. Republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny wymiar „zamrożonego konfliktu” o Naddniestrze, Toruń 2009.

4

   C. Pantea, The Ethno-Demographic Evolution of Moldavian Autonomous Soviet Socialist Republic, "Codrul Cosminului" 2008, vol. 14, s.170.