6469014795

LA

Program edukacji leśnej „Las zrównoważony": scenariusze zajęć dla szkół ponadgimnazjalnych Załącznik nr 4 do scenariusza nr 1: Zbiorowiska leśne Polski - ich rola w przyrodzie i życiu człowieka. Scenariusz lekcji geografii. Auton Beata Nowicka, Agnieszka Wierzbicka

8. Klon jawor

Acer pseudoplatanus L. (jawor)

Występuje w środkowej i południowej Europie. Dorasta do 35 m wysokości. Kora na osobnikach starszych łuszczy się tafelkowato. Liście z wierzchu nieco pomarszczone, spodem sinozielone. Jajowate, słabo zaostrzone lub tępe; klapy i ostre wręby między klapami. Kwiat)' zebrane w długie, zwisające grona. Drewno jest białe lub kremowe, ciężkie i dość twarde, trudno lupliwe i nie ulega wypaczeniu. Łatwe do obróbki i politurowania. Używane jest w meblarstwie, snycerstwie i tokarstwic.

W Polsce przebiega północno-wschodnia granica jego zasięgu wzdłuż linii: Węgorzewo -Reszel - Biskupiec -Lidzbark Welski - Sierpc - Kutno - Skierniewice - Wyszogród- Garwolin - Mińsk Mazowiecki - Kałuszyn -Leśna Podlaska. To gatunek przede wszystkim górski. Rośnie w reglu dolnym i na południu niżu. Obok jodły i buka to najbardziej charakterystyczne drzewo regla dolnego. Tworzy m.in. jaworzyny górskie.

9. Klon pospolity (zwyczajny)

Acer platanoides L.

Występuje prawie w całej Europie (poza jej obrzeżami) i południowo-zachodniej Azji. Dorasta do 30 m wysokości. Liście w zarysie okrąglawe, 5-7 klapowe u nasady sercowate, nagie z kępkami włosków w kątach ży łek po spodniej stronie, osadzone na długich ogonkach. Klapy ostro zakończone, a wręby między nimi zaokrąglone. Kwiaty są miododajne. Skrzydlaki z płaskim orzeszkiem ustawione pod kątem rozwartym lub prawie w linii prostej. Liście atrakcyjnie przebarwiają się jcsicnią. Drewno ma twarde, ciężkie i elastyczne o zabarwieniu żółtawym, które dość dobrze przyjmuje politurę. Znajduje zastosowanie w meblarstwie. Powszechnie stosowany gatunek do obsadzania ulic i dróg.

W Polsce jest najpospolitszym z krajowych gatunków. Nie tworzy czystych drzewostanów. Jest domieszką w lasach liściastych na niżu i w niższych położeniach górskich.

10. Modrzew europejski Larix decidua Mili. (L. europaeu DC.)

Występuje w środkowej i zachodniej Europie i najczęściej w górach. Wyrasta do 45 m wysokości. Młode drzewa mają często pogięte pnie, które z wiekiem stają się wyprostowane. Igły zielone w pęczkach. Szyszki zmienne, okrąglawe do wydłużonych, wąsko-jajowatych. Zrzuca igły na zimę. Twarde drewno, odporne na gnicie, wykorzystywane jest w budownictwie, choć czasy dworków i kościołów modrzewiowych już przeminęły.

Dziko rośnie prawdopodobnie tylko w Tatrach. Do lasów na niżu po wyniszczeniu podgatunku polskiego (Lańx decidua subsp. polonica) został wprowadzony i to najczęściej z nasion populacji alpejskich, które są wrażliwe na raka modrzewiowego. Odmiany lokalne występują w Tatrach, Sudetach i na niżu. Z Tatr i Sudetów pochodzą też najlepsze odmiany uprawowe.

11. Olsza czarna

Alnus glutinosa (L.) Gaertn. (olcha)

Występuje w północno-zachodniej Afryce, Europie poza rejonami północnymi i na Kaukazie. Dorasta do 30 m wysokości. Pień jest strzelisty, widoczny do wierzchołka, korona wydłużona, dość luźna, gałęzie cienkie, które prawie poziomo odstają. Kora jest prawie czarna. Liście okrąglawe lub szeroko odwrotnie na wierzchołku wycięte, nieregularnie karbów ano-ząbkowane. Młode pędy i liście są lepkie i stąd w nazwie glutinosa - klejące. Owocostany czarne na trzoneczkach, osadzone po 2-5 obok siebie. Kotki męskie i żeńskie zimują nie okryte. Drewno jest dość miękkie, lekkie, lupliwe i mało elastyczne. Jest nietrwale na powietrzu, ale przeciwnie trwale pod wodą i stąd wykorzystywane w budownictwie wodnym. Wykorzystywane jest w stolarstwie i tokarstwie a kora w garbarstwie. Rozpowszechniona jest na całym niżu. Znacznie rzadziej występuje w górach. Tworzy czyste lub mieszane drzewostany - olesy (olsy). Najważniejsze z tym gatunkiem są olsy: porzeczkowy i torfowcowy oraz lęg jesionowo - olszynowy. Olsza czarna dominuje w lasach bagiennych.