plik


ÿþKsiga Psalmów 1 Ksiga Psalmów Stary Testament Biblia hebrajska cz[ wspólna dla wyznawców judaizmu i wszystkich chrze[cijan, w tym protestantów Rodzaju (1 Moj|eszowa) Wyj[cia (2 Moj|eszowa) KapBaDska (3 Moj|eszowa) Liczb (4 Moj|eszowa) Powtórzonego Prawa (5 Moj|eszowa) Jozuego · Sdziów · Rut 1 Samuela · 2 Samuela 1 Królewska · 2 Królewska 1 Kronik · 2 Kronik Ezdrasza · Nehemiasza · Estery Hioba (Joba) · Psalmy (PsaBterz) PrzysBów (Przypowie[ci) Koheleta (Kaznodziei) Pie[D nad pie[niami Izajasza · Jeremiasza Lamentacje (Treny) Ezechiela · Daniela Ozeasza · Joela · Amosa Abdiasza · Jonasza · Micheasza Nahuma · Habakuka · Sofoniasza Aggeusza · Zachariasza · Malachiasza Kanon katolicki, prawosBawny, etiopski i syryjski Tobiasza · Judyty 1 Machabejska · 2 Machabejska Mdro[ci · Syracha Barucha · List Jeremiasza Kanon prawosBawny (sBowiaDski i grecki), etiopski i syryjski Ksiga Psalmów 2 3 Ezdrasza · 3 Machabejska · Ody Modlitwa Manassesa · Psalm 151 Kanon prawosBawny (gruziDski) 4 Machabejska · 4 Ezdrasza Kanon etiopski w|szy Jubileuszów · Henocha 1-3 Mekabiego · 4 Barucha Kanon syryjski Psalmy 152-155 · 2 Barucha Portal biblijny Ksiga Psalmów [Ps], PsaBterz, PsaBterz Dawidowy (w [redniowiecznej Bacinie psalterium od gr. psalterion, z gr. psallo, [piewa) - wchodzcy w skBad Biblii (Stary Testament) zbiór 150 utworów poetyckich w jzyku hebrajskim. Psalmy s zró|nicowane pod wzgldem gatunkowym: mo|na wyró|ni lamentacje, hymny pochwalne i dzikczynne, psalmy królewskie, dydaktyczne, mdro[ciowe, prorockie i inne. Psalmy s wybitnym pomnikiem literatury staro|ytnego Izraela, lecz przede wszystkim stanowi dokument pobo|no[ci |ydowskiej czasów staro|ytnych. Chrze[cijanie upatruj w wielu psalmach proroctw dotyczcych |ycia i mesjaDskiego posBannictwa Jezusa Chrystusa. Psalmy staBy si wzorem dla chrze[cijaDskiej poezji religijnej, byBy te| tBumaczone przez wybitnych poetów. Autorstwo Ksigi Psalmów Zebranie psalmów i autorstwo wielu z nich tradycja |ydowska i chrze[cijaDska przypisywaBa królowi Dawidowi. Cz[ psalmów zawiera w pierwszym wierszu imiona ró|nych osób. S one poprzedzone przyimkiem le (np. leDawid), który interpretowano tradycyjnie jako lamed auctoris tzn. oznaczajcy autora. O dawnej tradycji [wiadczy przekBad Wulgaty, w którym imiona znalazBy si w dopeBniaczu (np. "Dawidowy"), mimo |e Septuaginta stosowaBa w tym miejscu celownik[1] . Imiona w tytuBach psalmów (tekst hebrajski) Imi Psalmy Moj|esz 90 Dawid 3-9; 11-32; 34-41; 51-65; 68-70; 86; 101-103; 108-110; 122; 124; 131-133; 138-148 Salomon 72; 127 Asaf 50; 73-84 synowie Koracha 88;89 Heman Ezrachita 88 Etan Ezrahita 89 Ksiga Psalmów 3 Najwicej, bo 73 psalmy, ma w tytule imi Dawida. PrzekBady staro|ytne ró|ni si w stosowaniu imion w tytuBach. Septuaginta ma imi Dawida w 84 psalmach, Wulgata w 65, za[ Peszitta w 86. Zbiór psalmów Dawida (Ps 3-41) otwieraB PsaBterz, dlatego Dawid staB si naturalnie w tradycji |ydowskiej i chrze[cijaDskiej jedynym autorem wszystkich psalmów. Psalm 95 cho nie posiada tytuBu oznaczajcego autora, zostaB zacytowany w li[cie do Hebrajczyków (Hbr 4,7) przy u|yciu formuBy mówic przez Dawida. Sobór Trydencki u|ywaB okre[lenia PsaBterz Dawidowy, które pózniej przyjBo si w literaturze katolickiej. PozostaBe psalmy przypisywano Moj|eszowi (1), Salomonowi (2), Asafowi (13), synom Koracha (2) oraz Hemanowi i Etanowi Ezrachitom (po 1). PrzekBady staro|ytne do autorów wliczaBy jeszcze Jeremiasza (Ps 137), Aggeusza i Zachariasza (Ps 110-111; 146-148), Ezechiela (Ps 65) i innych. WspóBczesna krytyka (M. Dadhood) zwraca uwag, |e staro|ytna poezja hebrajska i ugarycka u|ywaBy przyimka le w ró|nych znaczeniach i psalmy "Dawida" mo|na rozumie jako psalmy "z cyklu Dawida" lub "majce zwizek z Dawidem". WspóBczesna krytyka katolicka (np. Biblia Jerozolimska) stoi na stanowisku, |e zbiór Dawidowy ma pewien zwizek z Dawidem, o którego talencie muzycznym i poetyckim wspominaBy liczne ksigi historyczne Starego Testamentu. Niektóre utwory, np. Psalm 18 s autentyczn modlitw Dawida[2] . Liberalni bibli[ci, przesuwajc powstanie PsaBterza w pózniejsze czasy, odmawiaj Dawidowi jakiegokolwiek udziaBu w autorstwie Psalmów, uwa|ajc |e nagBówki dodano pózniej w ramach tzw. "dawidyzacji" PsaBterza[3] . Ksiga Psalmów 4 Czas powstania Ta sekcja jest zal|kiem. Je[li mo|esz, rozbuduj j [4]. Obecnie uwa|a si, |e Ksiga Psalmów powstawaBa w dBugim okresie historycznym: niektóre s bardzo stare, inne zawieraj aluzje do niewoli babiloDskiej (np. Ps 137). Tekst Ksigi i jego przekaz Ta sekcja jest zal|kiem. Je[li mo|esz, rozbuduj j [4]. Ksiga Psalmów zostaBa napisana w caBo[ci w jzyku hebrajskim. Tekst ksigi przez setki lat ulegB w wielu miejscach ska|eniu, dlatego wydania krytyczne korygowane s przy wykorzystaniu staro|ytnych przekBadów. Same przekBady, zarówno staro|ytne, jak i na jzyki narodowe miaBy znaczcy wpByw na interpretacj i rozpowszechnienie ksigi. PsaBterz floriaDski Tekst hebrajski Tekst ksigi Psalmów, pierwotnie skBadajcy si wyBcznie ze spóBgBosek, podobnie jak caBy hebrajski Stary Testament, zostaB uzupeBniony o samogBoski midzy VI a XI wiekiem n.e. przez |ydowskich uczonych, masoretów (tekst masorecki, TM). WspóBczesny tekst krytyczny Ksigi Psalmów pochodzi najcz[ciej z Biblia Hebraica Stuttgartensia, za której podstaw posBu|yB hebrajski Kodeks Leningradzki z XI wieku. Tekst masorecki podlegaB rozbie|nym ocenom, jego jako[ Tekst hebrajski Psalmu 1 krytykowali m.in. B. Duhm i H. Gunkel, cho miaB te| zdecydowanych zwolenników (B. Eerdmans, W. E. Barnes). Odkrycia manuskryptów w Qumran i studia porównawcze jzyków semickich pozwoliBy na poprawienie TM w zakresie samogBosek, natomiast tekst spóBgBoskowy pozostaB prawie niezmieniony. Ksiga Psalmów 5 PrzekBady staro|ytne Zobacz: Septuaginta, Wulgata, PsaBterz GallikaDski Polskie przekBady Psalmów W literaturze polskiej oprócz przekBadów dokonywanych Bcznie z caB Bibli wielkie znaczenie miaBy przekBady tej jednej ksigi, które wchodziBy w skBad psaBterzy i modlitewników. Jeszcze w okresie przed wynalezieniem druku powstaBy PsaBterz Kingi (XIII w.), PsaBterz floriaDski (zwany te| PsaBterzem królowej Jadwigi) (XIV w.) i PsaBterz puBawski (XV w.) StaBe miejsce w historii literatury polskiej przyniosBa Psalmom poetycka parafraza: PsaBterz Dawidów Jana Kochanowskiego (1579), do którego MikoBaj GomóBka skomponowaB muzyk - Melodie na psaBterz polski. Pózniejsz prób parafrazy byB Trybut nale|yty wdziczno[ci wszystkiego dobrego dawcy Panu i Bogu albo Psalmodia polska Wespazjana Kochowskiego (1693). W 1806 Franciszek KarpiDski, opierajc si cz[ciowo na tek[cie Kochanowskiego, przygotowaB przekBad u|ywany powszechnie w liturgii katolickiej, np. w [piewanych Nieszporach. W drugiej poBowie XX wieku, wraz z powstaniem tBumaczeD caBej Biblii (Biblia Tysiclecia i Biblia Warszawska), coraz cz[ciej zaczBy by u|ywane teksty Psalmów z tych Biblii. PowstawaBy te| przekBady poetyckie, z których najbardziej znane zostaBy przetBumaczone przez Leopolda Staffa (1937), Romana Brandstaettera (1968) i CzesBawa MiBosza (1979). Struktura Ksigi Psalmów W tradycji |ydowskiej PsaBterz jest podzielony, analogicznie do Picioksigu, na pi ksig, z których ka|da koDczy si doksologi lub bBogosBawieDstwem (w Ko[ciele PrawosBawnym  na dwadzie[cia kathismata): 1. Pierwsza ksiga zawiera 41 Psalmów, wszystkie imiennie przypisywane Dawidowi, z wyjtkiem Psalmów 1, 2, 10 i 33, które, mimo |e anonimowe, przypisywane mu byBy tradycyjnie. Cho autorstwo Dawida nie mo|e zosta formalnie potwierdzone, krytycy zgadzaj si, |e jest to prawdopodobnie najstarsza cz[ Ksigi Psalmów. 2. Druga ksiga zawiera 31 Psalmów (42-72). 18 z nich jest przypisywanych Dawidowi, a jeden Salomonowi (Psalm 72), chocia| u|yte "le'Shlomo" mogBoby równie| by celownikiem:  Salomonowi . Reszta jest anonimowa. 3. Trzecia ksiga zawiera 17 Psalmów (73-89). Psalm 86 jest przypisywany Dawidowi, Psalm 88 Hemanowi Ezrachicie, a Psalm 8 Etanowi Ezrachicie. 4. Czwarta ksiga równie| zawiera 17 Psalmów (90-106). Psalm 90 przypisywany jest Moj|eszowi, a Psalmy 101 i 103  Dawidowi. 5. Pita ksiga zawiera pozostaBe 44 Psalmy. 15 spo[ród nich jest przypisywanych Dawidowi, jeden (Psalm 127) Salomonowi. Psalm 136 jest czsto nazywany "wielkie Halleh", cho Talmud u|ywa tej nazwy równie| dla Psalmów od 120 do 135. Psalmy od 113 do 118 tworz Hallel, recytowany podczas trzech wielkich [wit (Pascha, Zwito Tygodni, Zwito Namiotów), Rosz Chodesz i o[miu dni [wita Chanuka. Manuskrypty z Qumran zawieraj nieco inn wersj Psalmu 136. Psalmy 120-134 to "pie[ni wstpowaD", które [piewali pielgrzymi, zbli|ajc si do schodów Zwityni. Ksiga Psalmów 6 NajdBu|szy jest Psalm 119, który skBada si ze 176 wersetów w grupach po osiem. Ka|da z grup rozpoczyna si jedn z 22 liter hebrajskich. Na zasadzie "al pi aleph-bet" (akrostych na bazie alfabetu  abecedariusz) s równie| zbudowane Psalmy: 9, 10, 25, 34, 37, 111, 112 i 145. Psalm 117, skBadajcy si z dwóch wersetów, jest najkrótszy. Numeracja psalmów Istniej ró|nice w organizacji i numeracji poszczególnych psalmów midzy Bibli hebrajsk, opart na tek[cie masoreckim, a Bibli greck, czyli przekBadem Septuaginty: " Psalmy 9 i 10 w Biblii hebrajskiej zostaBy poBczone w Psalm 9 w greckiej. " Psalmy 114 i 115 - zostaBy poBczone w Psalm 113 " Psalm 116 - podzielony zostaB na Psalmy 114 i 115. " Psalm 147 - podzielony zostaB na Psalmy 146 i 147. PsaBterz hebrajski PsaBterz grecki 1 8 9 10 9 11 113 10 112 114 115 113 116 114 115 117 146 116 145 147 146 147 148 150 Ksiga Psalmów w Wulgacie (PsaBterz GallikaDski), która byBa przekBadem z tBumaczenia greckiego, zastosowaBa grecki sposób numeracji - a za ni takie przekBady jak Biblia Wujka. WspóBczesne przekBady Biblii z jzyków oryginalnych stosuj numeracj hebrajsk, greck umieszczajc czasami w nawiasach. Gatunki literackie Badania tekstu Psalmów wykazaBy, |e niektóre ich grupy mog by sklasyfikowane razem ze wzgldu na podobieDstwa midzy nimi. GBówne ich rodzaje to: 1. Hymny 2. Lamentacje indywidualne 3. Lamentacje zbiorowe 4. Pie[ni ufno[ci 5. Pie[ni pochwalne (dzikczynne) indywidualne 6. Psalmy królewskie 7. Psalmy mdro[ciowe Wyró|niano te| zbiory psalmów z racji na ich charakter i zastosowanie w tradycji chrze[cijaDskiej, np. siedem psalmów pokutnych. Ksiga Psalmów 7 Teologia i interpretacja psalmów Psalm 2 i 110 to tzw. psalmy mesjaDskie, które mówi o majcym przyj[ PomazaDcu Bo|ym. Psalmy 41, 72, 89, 106 i 150 to psalmy doksologiczne, wychwalajce wielko[ Boga Jahwe. U|ycie Psalmów w tradycji |ydowskiej RytuaB ustanowiony przez Tor Moj|esza nie mówi nic na temat miejsca pie[ni w kulcie Boga. Pierwsze wzmianki na ten temat pojawiaj si w epoce Dawida, co wywoBuje przekonanie, |e przypisywanie mu Psalmów jest przynajmniej cz[ciowo uzasadnione. Niektóre nagBówki Psalmów sugeruj ich u|ycie liturgiczne: " 13 Psalmów to shirim (gr. oda, pie[D). SBowo shir oznacza, |e utwór cechuje si regularno[ci i mo|e si odnosi zarówno do pie[ni [wieckich jak i M|czyzna czytajcy Psalmy przy religijnych. murze zachodnim w Jerozolimie " 58 Psalmów to mizmor (gr. psalmos  psalm). Chodzi o od lub o pie[D wykonywan przy akompaniamencie muzycznym: pie[D religijn, której towarzyszy jeden lub wiele instrumentów. " Psalm 145 i inne s nazywane tehillah (gr. hymnos  hymn). Chodzi o pie[D pochwaln  pie[D, której gBówn my[l jest wychwalanie Boga. " Sze[ Psalmów (16, 56-60) nazywane s mikhtam. " Psalm 7 i 3 rozdziaB Ksigi Habakuka nosz tytuB shigayon. Chodzi o pie[D w stanie uniesienia, np. gniewu, smutku. Psalmy zajmuj wa|ne miejsce w kulcie |ydowskim. Wiele z nich sBu|y jako wprowadzenie do modlitwy: " Psalm 145 (oznaczony sBowem "Ashrei", które w rzeczywisto[ci rozpoczyna dwa ostatnie wersety Psalmu 144), jest czytany przed nabo|eDstwem lub podczas niego, trzy razy dziennie. " Psalmy 29, 92, 93 i 95-99, stanowi cz[ wprowadzenia do nabo|eDstwa w Szabat (w pitek wieczorem). Tradycyjnie wedBug rytuaBu opisanego w Misznie, jeden  Psalm dnia jest czytany po nabo|eDstwie porannym (Shaharit) ka|dego dnia tygodnia: " niedziela: Ps. 24 " poniedziaBek: Ps. 48 " wtorek: Ps. 82 " [roda: Ps. 94 " czwartek: Ps.81 " pitek: Ps. 93 " sobota (Szabat): Ps. 92 Psalmy stanowi tak|e integraln cz[ rytuaBu pogrzebowego. W trakcie czuwania przy ciele zmarBego {yda, przez caBy czas a| do pogrzebu, przy [wietle sBoDca lub [wiecy recytowane s Tehilim. Dawniej to czuwanie byBo organizowane przez bliskich zmarBego, a Ksiga Psalmów 8 dzi[ jest to zapewniane przez czBonka lokalnego Hevra kaddisha. Wielu {ydów czyta caBo[ Ksigi Psalmów w cigu jednego miesica albo nawet tygodnia oraz odmawia ka|dego tygodnia jeden Psalm zwizany z wydarzeniami tygodnia albo z odpowiednim, ustalonym fragmentem Tory. Chasydzi (a w szczególno[ci Lubawicz) czytaj caBo[ Ksigi przed nabo|eDstwem porannym, podczas Szabatu poprzedzajcego nów ksi|yca. 116 bezpo[rednich cytatów z Ksigi Psalmów w Nowym Testamencie pozwala przypuszcza, |e byBy one bliskie |ydowskiej wspólnocie z czasów Jezusa. Zobacz te| " psalm " psalm responsoryjny " psalmy pokutne " Kategoria: Psalmy - opisy pojedynczych utworów z Ksigi Psalmów Linki zewntrzne " Psalmodia Polska - niektóre psalmy w przekBadzie Wespazjana Kochowskiego [5] " Tekst Ksigi Psalmów w przekBadzie Biblii Tysiclecia [6] " Ksiga Psalmów z marginaliami z Biblii Jerozolimskiej [7] " Wybór cytatów z psalmów na ka|dy dzieD [8] " Tradycyjne polskie przekBady Ksigi Psalmów [9] Przypisy [1] Tadeusz Brzegowy: PsaBterz i Ksiga Lamentacji. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2003, ss. 74-75. ISBN 83-7332-136-2. [2] Tadeusz Brzegowy: PsaBterz i Ksiga Lamentacji. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2003, ss. 76-77. ISBN 83-7332-136-2. [3] Tadeusz Brzegowy: PsaBterz i Ksiga Lamentacji. Tarnów: Wydawnictwo Biblos, 2003, ss. 76-77. ISBN 83-7332-136-2. [4] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ksi%C4%99ga_psalm%C3%B3w [5] http:/ / www. staropolska. gimnazjum. com. pl/ barok/ W_Kochowski/ Psalmodia_polska. html [6] http:/ / online. biblia. pl/ rozdzial. php?id=834 [7] http:/ / www. biblia. info. pl/ psalmy. html [8] http:/ / www. modlitwawiekow. pl/ [9] http:/ / spiew-koscielny. tumnus. info/ index. php?board=35. 0 Article Sources and Contributors 9 Article Sources and Contributors Ksiga Psalmów Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=17273630 Contributors: Abraham, Aleksandra Baran, Andrzej Gandecki, Aviv ben Jehuda, Birczanin, Bolando, GBadka, Kpjas, Krzysiek10, MarcinS, Mzopw, Niki K, Odder, Rdrozd, Rzukow, S99, Seba245, Sp5uhe, Svetomir, Szpawq, Thomasbee, Togo, Wpedzich, 28 anonimowe edycje yródBa, licencje i autorzy grafiki 10 yródBa, licencje i autorzy grafiki Plik:Köln-Tora-und-Innenansicht-Synagoge-Glockengasse-040.JPG Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Köln-Tora-und-Innenansicht-Synagoge-Glockengasse-040.JPG License: unknown Contributors: Horsch, Willy Grafika:PsaBterz florianski1.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:PsaBterz_florianski1.jpg License: Public Domain Contributors: Bestiasonica, Niki K, Ranveig, Shakko, Warburg, 5 anonimowe edycje Grafika:Bhs psalm1.gif Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bhs_psalm1.gif License: GNU Free Documentation License  Contributors: Acer11, Ar-ras, Maksim, Matt314, TILMAN KLUGE, Wst Grafika:Psalms WesternWall.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Psalms_WesternWall.jpg License: Creative Commons Attribution 2.0 Contributors: Brian Jeffery Beggerly from S'pore, Singapore Licencja 11 Licencja Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Witruwiusz – Wikipedia, wolna encyklopedia
Postać normalna (bazy danych) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Epos o Gilgameszu, Wikipedia, wolna encyklopedia
Energetyka słoneczna – Wikipedia, wolna encyklopedia
Arabska wiosna – Wikipedia, wolna encyklopedia
Join (SQL) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Reguła de l Hospitala – Wikipedia, wolna encyklopedia
Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu – Wikipedia, wolna encyklopedia
Kolektor słoneczny – Wikipedia, wolna encyklopedia
Kolektor słoneczny – Wikipedia, wolna encyklopedia
Duisburg – Wikipedia, wolna encyklopedia
Sucha destylacja węgla – Wikipedia, wolna encyklopedia
Zgazowanie – Wikipedia, wolna encyklopedia
Ożarów (województwo łódzkie) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Nowy Testament, Wikipedia, wolna encyklopedia
GPRS – Wikipedia, wolna encyklopedia
Biomasa – Wikipedia, wolna encyklopedia
Redundancja – Wikipedia, wolna encyklopedia
Pieśń o Rolandzie, Wikipedia, wolna encyklopedia

więcej podobnych podstron