plik


ÿþWOJSKOWA AKADEMIA T E CH NI CZN A im . J ar osB aw a D br ow ski e go ZAKAAD AWIONIKI I UZBROJENIA LOTNICZEGO Przedmiot: PODSTAWY AUTOMATYKI I AUTOMATYZACJI (studia I stopnia) WICZENIE RACHUNKOWE PROJEKT PROSTEGO UKAADU KOMBINACYJNEGO Warszawa 2013 WICZENIE RACHUNKOWE Temat: Projekt prostego ukBadu kombinacyjnego 1. WIADOMOZCI OGÓLNE 1.1. Pojcia podstawowe System dwójkowy (binarny) jest sposobem zapisu liczb za pomoc symboli  0 i  1 . Ogólny zapis liczb w systemie binarnym opisuje zale|no[: 0 L2 =ð ×ð 2i åðbi i=ðn-ð1 Reprezentacja dziesitna stanowi wygodniejsz form zapisu liczby binarnej. Je[li zmiennej xi przypiszemy  1 , a zmiennej xi przypiszemy  0 , to w prosty sposób uzyskuje si reprezentacje binarn. UkBadem przeBczajcym nazywamy urzdzenie sterujce, zbudowane z elementów, które mog znajdowa si w dwóch ró|nych stanach, okre[lonych jako stan spoczynkowy i stan wzbudzony. Elementy przeBczajce, z których zbudowany jest ukBad przeBczajcy, Bcz lub przerywaj przepByw energii w obwodzie, np.: przekazniki i przeBczniki elektryczne zaBczaj przepByw energii elektrycznej, rozdzielacze pneumatyczne zmieniaj kierunek przepBywu spr|onego powietrza, natomiast rozdzielacze hydrauliczne steruj kierunkiem przepBywu pBynu hydraulicznego. Funkcj przeBczajc f(x1, x2, & , xn) nazywamy takie odwzorowanie, które dla kombinacji argumentów x1, x2, & , xn przyjmujcych warto[ci  0 lub  1 przyporzdkowuje rozwizanie ze zbioru {0, 1}. Czynnik jedynki (konstytuanta zera) Mi jest tak funkcj przeBczajc, która przyjmuje warto[  0 tylko dla kombinacji warto[ci zmiennych, wyra|onej w postaci sumy. ZupeBnie normaln postaci sumy (postaci kanoniczn dysjunkcyjn) funkcji przeBczajcej nazywamy sum tych czynników jedynki (konstytuant jedynki), które s równe  1 dla tych samych kombinacji warto[ci argumentów co zadana funkcja. Posta ogóln wyra|a poni|sza zale|no[: 2 2n F =ð ×ð fi åðmi i=ð1 gdzie: fi  iloczyn argumentów; n  liczba argumentów. ZupeBnie normaln postaci iloczynu (postaci kanoniczn koniunkcyjn) funkcji przeBczajcej nazywamy sum tych czynników zera (konstytuant zera), które s równe  0 dla tych samych kombinacji warto[ci argumentów co zadana funkcja. Posta ogóln wyra|a zale|no[: 2n F'=ð +ð fi)ð Õð(ðMi i=ð1 Faktoryzacja (minimalizacja) ma na celu uzyskanie najmniejszej zBo|ono[ci ukBadu. Realizuje si to poprzez rezygnacj z postaci normalnej funkcji. Wykorzystuje si tutaj prawa rozdzielno[ci lub prawa de Morgana. 1.2. Algebra Boole a Algebra Boole a jest systemem umo|liwiajcym opis ukBadów przeBczajcych. W notacji formalnej algebr Boole a zapisujemy jako uporzdkowan pitk A=(X, 0, 1, +, ×ð), gdzie: X={x1, x2, & , xn}  zbiór argumentów przyjmujcych warto[ci 0 lub 1; 0  element neutralny operacji dysjunkcji (sumy); 1  element neutralny operacji koniunkcji (iloczynu); +  symbol operacji dysjunkcji; ×ð  symbol operacji koniunkcji. Po dokonaniu zaBo|eD: "ðxi Îð X dla i =ð 1, ..., n "ðxi Îð X $ð xi Îð X dla i =ð 1, ..., n speBnione s nastpujce aksjomaty algebry Boole a: 3 gdzie: xi - zanegowany argument xi; xi - podwójnie zanegowany argument xi. 1.3. Wa|niejsze funkcje przeBczajce Funkcj przeBczajc f(x1, x2, & , xn) n  zmiennych nazywa si odwzorowanie: n f : D ®ð{ð0,1}ð n gdzie: D Ìð {ð0,1}ð  uporzdkowana pitka ({0, 1}, 0, 1, ×ð, +) jest algebr Boole a Je[li Dn = {0, 1}n to funkcj przeBczajc nazywamy zupeBn lub w peBni okre[lon. W przypadku, gdy istniej kombinacje argumentów, dla których funkcja nie jest okre[lona, tzn. mo|e przyj warto[  0 lub  1 (oznacza si symbolem Æð), to nazywamy j niezupeBn. Poni|ej przytoczono kilka najwa|niejszych funkcji przeBczajcych nazywanych równie| funkcjami Boole a: f (ðx1)ð =ð x1 -ð zmienna x1 f (ðx1)ð =ð x1 -ð negacja zmiennej x1 f (ðx1, x2 )ð =ð x1 ×ð x2 -ð koniunkcja, iloczyn zmiennych x1 i x2 (ð"i")ð f (ðx1, x2 )ð =ð x1 +ð x2 -ð dysjunkcja, suma zmiennych x1 i x2 (ð"lub")ð f (ðx1, x2 )ð =ð x1x2 ×ð x1x2 -ð suma mod ulo 2, ró|ó|ni symetryczna (ð"albo")ð f (ðx1, x2 )ð =ð x1x2 -ð operacja Pierce'a (ð"NOR")ð f (ðx1, x2 )ð =ð x1 +ð x2 -ð operacja Sheffera (ð" NAND")ð 4 oraz warto[ci tych funkcji dla kombinacji argumentów x1 i x2: 1.4. Realizacja funkcji przeBczajcych Ze wzgldu na zasad dziaBania elementy do syntezy ukBadów przeBczajcych mo|na podzieli na elektryczne elementy stykowe, elektryczne elementy bezstykowe i elementy pBynowe. UkBady przeBczajce z elektrycznymi elementami stykowymi W syntezie ukBadów przeBczajcych z elementami stykowymi wykorzystuje si przekazniki, styczniki i Bczniki. a) b) c) d) Rys.1. Realizacja funkcji przeBczajcych z wykorzystaniem elementów stykowych 5 Sposób realizacji podstawowych funkcji logicznych przedstawiono na rys.1. Styk normalnie otwarty ( NO ) przedstawiony na rys.1a odpowiada funkcji powtórzenia, natomiast styk normalnie zamknity ( NZ ) z rys.1b realizuje funkcj negacji. Przez poBczenie szeregowe styków normalnie otwartych realizuje si funkcje iloczynu (koniunkcji), a przez ich poBczenie równolegBe  funkcje sumy (dysjunkcji), co przedstawiono na rys.1c i rys.1d. UkBady przeBczajce z elektrycznymi elementami bezstykowymi Do elektrycznych elementów bezstykowych zaliczamy elementy magnetyczne, diody, lampy elektronowe, tranzystory, elementy scalone. Obecnie wykorzystywane s wyBcznie bramki logiczne w postaci ukBadów scalonych o ró|nej skali integracji: UkBady przeBczajce z elementami pBynowymi W ukBadach przeBczajcych z elementami pBynowymi no[nikiem informacji jest sygnaB pneumatyczny lub hydrauliczny. Ze wzgldu na zasad dziaBania, elementy pBynowe dzieli si na elementy strumieniowe i rozdzielcze. Sposób realizacji funkcji przeBczajcej z wykorzystaniem rozdzielacza trójdrogowego, dwupoBo|eniowego, przedstawiono na rys.2. Wykorzystujc rozdzielacz tego typu, poprzez odpowiednie poBczenie wej[, mo|na zrealizowa podstawowe funkcje logiczne. Rys.2. Sposób realizacji funkcji logicznych z wykorzystaniem pneumatycznego rozdzielacza 3/2: a) posta ogólna, b) potwierdzenie, c) negacja, d) suma logiczna, e) iloczyn logiczny, f) obja[nienie symboli. 6 2. UKAADY KOMBINACYJNE 2.1. Sposoby opisu ukBadów kombinacyjnych Opis sBowny jest najczstsz form zadawania ukBadów przeBczajcych, który polega na przyporzdkowaniu sygnaBom wej[ciowym X sygnaBów wyj[ciowych Y. Tablica zale|no[ci w postaci cigów zero- jedynkowych jest prostsz form opisu ukBadu. Okre[la ona warto[ci sygnaBów X i odpowiadajce im sygnaBy Y (rys.3). Przebieg czasowy pokazuje zale|no[ci pomidzy sygnaBami wej[ciowymi i wyj[ciowymi, zazwyczaj w skali mierzonej taktami. Takt jest odstpem czasu midzy kolejnymi zmianami sygnaBów. Tablica kolejno[ci BczeD jest uproszczon forma przebiegu czasowego. a) b) c) d) e) Rys.3. Sposoby opisu funkcji przeBczajcych: a) tablica zale|no[ci, b) przebiegi czasowe, c) tablica kolejno[ci, d) tablica Karnaugha, e) zale|no[ matematyczna. W tablicy Karnaugha (tablica Veitcha) warto[ci sygnaBów wyj[ciowych Y umieszczane s w tablicy o wspóBrzdnych okre[lonych 7 przez sygnaBy wej[ciowe X. Tablice tego typu szczególnie przydatne s podczas upraszczania funkcji przeBczajcych. Czsto wykorzystywan forma opisu ukBadów przeBczajcych jest zale|no[ matematyczna. Zale|no[ Taja mo|e mie posta zupeBnie normaln (posta kanoniczn) lub uproszczon. Sposoby opisu wykorzystujce posta kanoniczn funkcji przeBczajcej przedstawiono poni|ej: ·ð zupeBnie normalna posta sumy (posta kanoniczna dysjunkcyjna) y =ð x3 x2 x1 +ð x3 x2 x1 +ð x3 x2x1 +ð x3x2x1 i jej zapis y =ð åð(ð0,4,5,7)ð ; skrócony x3 x2x1 ·ð zupeBnie normalna posta iloczynu (posta kanoniczna koniunkcyjna) y =ð(ðx3 +ð x2 +ð x1)ð(ðx3 +ð x2 +ð x1)ð(ðx3 +ð x2 +ð x1)ð(ðx3 +ð x2 +ð x1)ð i jej zapis y =ð Õð(ð1,2,3,6)ðx3 x2x1 skrócony . 2.2. Minimalizacja funkcji przeBczajcych Celem minimalizacji funkcji przeBczajcych jest zmniejszenie liczby elementów, a tym samym kosztów urzdzenia. Dodatkowo mniejsza liczba poBczeD i elementów zwiksza trwaBo[ i niezawodno[ urzdzenia. Istnieje wiele sposobów minimalizacji funkcji przeBczajcych, do których nale|: ·ð metoda przeksztaBceD formalnych; ·ð minimalizacja z wykorzystaniem tablicy Karnaugha; ·ð metoda Quine a  McCluskeya; ·ð metoda wspóBczynników nieoznaczonych; ·ð metoda harwardzka ·ð metoda tablic niezgodno[ci ·ð metoda redukcji quasi  implikantów. Metoda przeksztaBceD formalnych Metoda przeksztaBceD formalnych stosowana jest w przypadku, gdy funkcja dana jest w postaci wyra|enia algebraicznego. Wykorzystuje si wtedy aksjomaty i prawa algebry Boole a. W przypadku, gdy upraszczany ukBad kombinacyjny zadany jest w postaci schematu logicznego, realizowan przez ukBad funkcj wyznacza si na drodze analizy. W celu zobrazowania tej metody dokonamy minimalizacja funkcji postaci: y =ð x1x2 x3 x4 +ð x1x2 x3 x4 +ð x1x2x3 x4 +ð x1x2x3 x4 +ð x1x2x3x4 +ð x1x2x3x4 8 WyBczajc x1 uzyskujemy: y =ð x1(ðx2 x3 x4 +ð x2 x3 x4 +ð x2x3 x4 +ð x2x3 x4 +ð x2x3x4 +ð x2x3x4)ð W kolejnym kroku wyBczajc przed nawias otrzymujemy: (ðx2 +ð x2)ð y =ð x1[ð(ðx2 +ð x2)ð(ðx3 x4 +ð x3 x4 +ð x3x4)ð]ð Korzystajc z prawa dopeBnienia (ðx +ð x =ð1)ð pomijamy czBon (ðx2 +ð x2)ð, a nastpnie wyBczamy x4 y =ð x1[ð(ðx3 +ð x3)ðx4 +ð x3x4]ð (1) Ponownie korzystajc z prawa dopeBnienia, a nastpnie prawa dziaBania na elementach neutralnych (x+1=1), otrzymujemy: x3 +ð x3 =ð x3 +ð1 (2) Po podstawieniu zale|no[ci (2) do równania (1) otrzymujemy funkcj: y =ð x1[ð(ðx3 +ð1)ðx4 +ð x3x4]ð Przegrupowujc wyrazy, otrzymujemy: y =ð x1[ð(ðx4 +ð x4)ðx3 +ð x4]ð W celu wyznaczenia zminimalizowanej funkcji ponownie korzystamy z prawa dopeBnienia x4 +ð x4 =ð1, otrzymujc koDcow funkcj w postaci: y =ð x1(ðx3 +ð x4)ð=ð x1x3 +ð x1x4 Metoda tablicy Karnaugha Metoda tablicy Karnaugha nale|y do grupy najszybszych metod minimalizacji funkcji przeBczajcych maBej liczby zmiennych co wynika z du|ej komplikacji samego zapisu nastpujcej wraz ze wzrostem ilo[ci zmiennych: 9 Upraszczajc funkcj przeBczajc przy wykorzystaniu tablicy Karnaugha, nale|y pamita o nastpujcych problemach: a. wiersze i kolumny tablicy Karnaugha opisane s w kodzie Greya, tzn. ka|dy kolejny wiersz i kolumna ró|ni si od siebie o negacj jednej zmiennej; b. zakre[lajc jedynki (zera), tworzy si grupy liczce 2, 4, 8, 16, & elementów; c. zawsze zakre[la si grupy z najwiksz mo|liw ilo[ci jedynek (zer), przy czym nale|y pamita o mo|liwo[ci sklejenia ze sob krawdzi równolegBych tablicy; d. grupy mog posiada cz[ci wspólne; e. liczba grup jedynek (zer) odpowiada liczbie skBadników sumy (iloczynu) poszukiwanej funkcji; f. w przypadku kiedy istnieje mo|liwo[ zakre[lenia grup na kilka sposobów, arbitralnie wybiera si jeden z nich; g. dana grupa reprezentuje iloczyn (sum) tych zmiennych, które nie zmieniaj swojej warto[ci; h. w przypadku, gdy funkcja przeBczajca posiada elementy o warto[ci nieokre[lonej elementy te wpisujemy do tabeli, wprowadzajc dla nich specjalne oznaczenie, np.  a nastpnie wykorzystujemy lub pomijamy, w zale|no[ci od potrzeby przy tworzeniu grup (patrz punkt b). Dla przykBadu zminimalizujemy funkcj opisan zale|no[ci: y =ð x1x2 x3 x4 +ð x1x2 x3 x4 +ð x1x2x3 x4 +ð x1x2x3 x4 +ð x1x2x3x4 +ð x1x2x3x4 Stosujc zasad a. tworzymy tablice Karnaugha, wypeBniajc j jedynkami dla elementów funkcji, a pozostaBe pola uzupeBniamy zerami: W kolejnym kroku tworzymy dwie grupy zawierajce po cztery elementy (wedBug zasad b., c., d.): 10 Postpujc wedBug wytycznych e, f i g. odczytujemy zminimalizowan posta funkcji przeBczajcej. W czteroelementowej grupie G1 warto[ci zmiennych i nie ulegaj zmianie, poniewa| x1 x4 zakre[lono grup jedynek. Funkcja ta przyjmuje posta iloczynu . Dla grupy G2 niezmienne warto[ci przyjmuj parametry i , G1 =ð x1x4 x1 x3 wic grupa ta przyjmuje posta . Po zsumowaniu z grup G1 G2 =ð x1x3 otrzymamy ostatecznie poszukiwan przez nas funkcj w postaci dysjunkcyjnej: y =ð x1x3 +ð x1x4 W celu wyznaczenia zminimalizowanej funkcji w postaci koniunkcyjnej nale|y zacz od pocztku wypisywanie tablicy lub te| skorzysta z tablicy wypisanej dla postaci dysjunkcyjnej, zakre[lajc w tym przypadku grupy zer: Postpujc wedBug wytycznych e., f., i g. otrzymujemy nastpujce grupy (poniewa| jedynym niezmiennym parametrem w grupie G1 =ð x1 jest x1 i przyjmuje on warto[ jeden) oraz . Po pomno|eniu obu G2 =ð x3 x4 grup otrzymamy zminimalizowan funkcj w postaci koniunkcyjnej: 11 y =ð x1(ðx3 +ð x4)ð Metoda Quine a  McCluskeya Metoda Quine a  McCluskeya jest zwykle stosowana w przypadku minimalizacji funkcji wielu zmiennych, poniewa| wraz ze wzrostem ich liczby wzrasta te| jej efektywno[ w stosunku do pozostaBych metod. W celu minimalizacji funkcji przeBczajcej t metod postpujemy w nastpujcy sposób: a. minimalizacj rozpoczynamy od zapisania elementów funkcji przeBczajcej, dla których funkcja ta przyjmuje warto[ jeden (zero); b. w kolejnym kroku uporzdkowujemy elementy poprzez zapisanie ich w grupach zawierajcych identyczne ilo[ci jedynek (zer), przy czym ka|da kolejna grupa powinna zawiera wicej jedynek (zer) od poprzedniej; c. w celu znalezienia implikantów prostych porównujemy ka|dy element w grupie z ka|dym elementem w grupie ssiedniej zawierajcej jedn jedynk (zero) wicej; d. je|eli elementy ró|ni si miedzy sob tylko jednym indeksem, zaznaczamy je oba a w miejscu tego indeksu wstawiamy kresk i przepisujemy nowo powstaBy element do nastpnej kolumny; e. procedur d. powtarzamy z ka|d now kolumn a| do pozostania elementów niemo|liwych do uproszczenia, gdzie elementy nieoznaczone stanowi poszukiwane implikanty proste; f. tworzymy tabel, w której w pierwszym wierszu wpisujemy kolejne elementy funkcji przeBczajcej, a w kolumnie implikanty proste; g. je|eli element funkcji speBnia implikant, to na ich przeciciu w tabeli wstawiamy x; h. zminimalizowan funkcj przeBczajc tworzymy z implikantów prostych, które pokrywaj wszystkie elementy zadanej funkcji przeBczajcej; i. w przypadku gdy w funkcji wystpuj elementy z warto[ci nieokre[lon wykorzystujemy je przy poszukiwaniu implikantów prostych, a pomijamy przy tworzeniu tabeli (patrz f). Dla przykBadu zminimalizujemy wcze[niejsz funkcj postaci: y =ð åð(ð0,2,4,6,12,14)ð x1x2 x3x4 12 Zapisujemy elementy funkcji przeBczajcej, dla której przyjmuje ona warto[ jeden w postaci binarnej (podpunkt a): Wpisane elementy sortujemy i zapisujemy w grupach (podpunkt b.): Przeszukujemy grupy w celu znalezienia implikantów prostych (podpunkt c. i d.). Na przykBad elementy  1 i  2 ró|ni si sob tylko jednym indeksem  otrzymamy wtedy nowy wyraz w postaci  0-00 , który nastpnie zapisujemy do nowej kolumny, zaznaczajc jednocze[nie elementy  1 i  2 : Procedur d. powtarzamy z nowo otrzyman kolumn elementów, otrzymujc: 13 Poniewa| w ostatniej kolumnie znajduj si ju| tylko implikanty proste, wypisujemy je Bcznie z pozostaBymi nie oznaczonymi elementami (np. element 13), otrzymujc: Po wyznaczeniu implikantów wypeBniamy tabel postpujc wedBug kroków f., g. i h. Dla wybranych implikantów zminimalizowana funkcja przyjmuje posta koDcow: y =ð x1(ðx3 +ð x4)ð=ð x1x3 +ð x1x4 2.3. Synteza ukBadów kombinacyjnych Wyró|niamy trzy podstawowe rodzaje syntezy ukBadów kombinacyjnych: ·ð syntez abstrakcyjn, która polega na ustaleniu liczby stanów wej[ i wyj[ oraz zwizków zachodzcych pomidzy nimi przy wykorzystaniu opisu sBownego, wykresu czasowego, tablicy BczeD, itp.; ·ð syntez strukturaln, której celem jest wykre[lenie schematu logicznego. Realizuje si to po uprzednim zakodowaniu sygnaBów wej[ciowych i wyj[ciowych oraz minimalizacji funkcji wyj[ciowej; ·ð syntez techniczn, która polega na wykre[leniu schematu monta|owego z wykorzystaniem wybranych elementów o odpowiednich charakterystykach statycznych i dynamicznych. 3. Literatura 1. Janusz KOWAL  Podstawy automatyki T1 , Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2004, Sygnatura: 60378 2. Tadeusz Kaczorek  Teoria sterowania. Tom I UkBady liniowe cigBe i dyskretne . PaDstwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977 14

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WODOCIĄGI (ćw proj ) Przykładowe schematy obliczeniowe sieci wodociągowej
WODOCIĄGI (ćw proj ) Rury KWH WehoPipe (zestawienie produkowanych średnic)
Ogolne zasady proj sieci wod kan
Ad egz Proj&Prog
MATLAB cw Skrypty
cad2 cw 5 6
cw formularz
Cw 2 zespol2 HIPS
Cw 9 Wzmacniacz mocy
Cw 1
metrologia cw 1 protokol

więcej podobnych podstron