��Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
Urzdzenia energoelektroniczne
(aktualizacja 10.02.2009 r.)
Spis tre[ci:
Rodzaje i zastosowanie
Budowa, elementy skBadowe i charakterystyki
Zabezpieczenia
WpByw urzdzeD na sie zasilajc
Ochrona przeciwpora\eniowa
Zasady eksploatacji
1. Rodzaje i zastosowania urzdzeD energoelektronicznych
Urzdzenia energoelektroniczne sBu\ do przeksztaBcania energii elektrycznej i sterowania jej przepBywem. Charakteryzuj si
wysok sprawno[ci energetyczn oraz mo\liwo[ci niemal dowolnego ksztaBtowania postaci energii elektrycznej dla potrzeb r�\nego
rodzaju odbiornik�w.
Zakres zastosowania urzdzeD i element�w energoelektronicznych jest bardzo szeroki i ulega cigBemu rozszerzaniu. Obejmuje
praktycznie wikszo[ dziedzin elektroniki i elektroniki w przemy[le, gospodarce komunalnej oraz w urzdzeniach elektrycznych
powszechnego u\ytku. Przemiany energii elektrycznej realizowane przez urzdzenia energoelektroniczne s r�\norodne i dotycz
przeksztaBtnik�w o mocy od kilkudziesiciu wat�w do dziesitk�w, a nawet setek megawat�w. Szacuje si, \e na dzieD dzisiejszy w
kraju ok. 20�30% energii jest przetwarzanej za po[rednictwem r�\nego rodzaju przeksztaBtnik�w.
W og�lnym przypadku przeksztaBtnik energoelektroniczny mo\na okre[li jako ukBad przekazujcy energi elektryczn midzy dwoma
obwodami, w kt�rych mo\e wystpowa r�\na czstotliwo[ oraz r�\ne poziomy napi i prd�w.
Jednym z podstawowych kryteri�w podziaBu ukBad�w przeksztaBtnikowych jest rodzaj przetwarzania energii elektrycznej. Kierujc si
tym kryterium, mo\na wyr�\ni nastpujce grupy przeksztaBtnik�w energoelektronicznych:
a) prostowniki sBu\ce do przeksztaBcania energii prdu przemiennego w energi prdu staBego,
b) falowniki umo\liwiajce przeksztaBcenia energii prdu staBego w energi prdu przemiennego,
c) przeksztaBtniki energii prdu staBego realizujce bezpo[rednie lub po[rednie (za po[rednictwem obwodu prdu
przemiennego) przetwarzanie energii prdu staBego w energi prdu staBego o r�\nej warto[ci napicia i prdu,
d) przemienniki czstotliwo[ci:
bezpo[rednie umo\liwiajce przemiennoprdowe przeksztaBcanie energii prdu przemiennego w energi prdu
przemiennego o r�\nych warto[ciach napi, prd�w i czstotliwo[ci,
po[rednie z po[redniczcymi obwodami napicia lub prdu staBego, o mo\liwo[ciach analogicznych jak dla
przemiennik�w bezpo[rednich.
DziaBanie ukBad�w przeksztaBtnikowych jest zwizane z procesami zaBczania lub wyBczania p�Bprzewodnikowych przyrzd�w
(element�w) mocy. Ze wzgldu na to, \e najszerzej stosowanym zr�dBem energii elektrycznej jest sie elektroenergetyczna o napiciu
sinusoidalnym przemiennym najwiksz grup przeksztaBtnik�w stanowi przeksztaBtniki sieciowe (przeksztaBtniki prdu przemiennego).
Do grupy tej nale\:
prostowniki,
falowniki o komutacji sieciowej,
sterowniki napiciowe czstotliwo[ci,
bezpo[rednie przemienniki czstotliwo[ci.
Jak podano wy\ej obszar zastosowaD urzdzeD energoelektronicznych jest bardzo szeroki. Jako najcz[ciej wystpujce dziedziny
zastosowaD urzdzeD energoelektronicznych mo\na wymieni:
regulowane napdy z silnikami prdu staBego i przemiennego,
1 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
zasilanie urzdzeD elektrotermicznych (gB�wnie jako statyczne przemienniki czstotliwo[ci w nagrzewaniu
indukcyjnym),
zasilanie urzdzeD o[wietlenia elektrycznego,
kompensacja mocy biernej i ograniczanie wahaD napicia w sieciach,
zasilanie urzdzeD pokBadowych samolot�w za pomoc lokalnej sieci specjalizowanej 400 Hz,
zasilanie urzdzeD spawalniczych i galwanotechnicznych,
zasilanie urzdzeD trakcji elektrycznej (napdy i podstacje zasilajce),
ukBady rezerwowego (bezprzewodowego) zasilania prdu przemiennego 50 Hz stosowane gB�wnie w sieciach
komputerowych, w telekomunikacji i w medycynie,
stabilizowane zr�dBa napicia i prdu.
2. Budowa, elementy skBadowe i charakterystyka urzdzeD energoelektronicznych
Urzdzenie energoelektroniczne jest zBo\one z kilku zespoB�w funkcjonalnych, kt�re pokazano w spos�b uproszczony na rys. 1.
Rys. 1. ZespoBy funkcjonalne urzdzenia energoelektronicznego.
W skBad ukBadu energoelektronicznego wchodzi najcz[ciej trzy cz[ci:
a) przeksztaBtnik umieszczony w szafie (obudowie) lub kilku szafach,
b) pulpit sterowania (w niekt�rych wykonaniach jest umieszczony na drzwiach szafy),
c) obiekt regulacji (silnik napdowy lub inny odbiornik energii).
Najwa\niejszym elementem ukBadu jest przeksztaBtnik zbudowany z p�Bprzewodnikowych element�w, zwanych Bcznikami lub zaworami,
wsp�Bpracujcych z elementami magazynujcymi energi tzn. dBawikami i kondensatorami, a niekiedy tak\e z elementami
rozpraszajcymi energi np. rezystorami.
Do przeksztaBcenia energii w przeksztaBtnikach s stosowane zawory niesterowane (diody), p�Bsterowane (tyrystory klasyczne), w
kt�rych steruje si tylko ich wBczaniem i w peBni sterowalne (tyrystory typu GTO lub tranzystory IGBT), pozwalajce sterowa ich
zaBczanie i wyBczanie.
W ukBadzie energoelektronicznym jest szereg obwod�w, kt�re ze wzgldu na jego funkcjonowanie s od siebie oddzielone podstawow
wzgldnie podw�jn izolacj. Nale\ do nich nastpujce obwody:
a) obwody gB�wne przeksztaBtnika oddzielone od sieci zasilajcej przez transformator prostownikowy lub dBawiki
(dBawiki sieciowe nie powoduj oddzielenia galwanicznego od sieci, jednak maj istotny wpByw na przebieg prdu
w przypadku doziemienia),
b) obwody sterowania zaBczaniem zawor�w,
c) obwody regulacji,
d) obwody diagnostyki,
e) obwody pomiarowe,
f) obwody pomocnicze (sterowania przekaznikowe i sterowania prac wentylator�w).
Obw�d a) jest obwodem energetycznym, silnoprdowym, natomiast pozostaBe obwody b), c), d), e), i f) s zazwyczaj obwodami prdu
staBego niskiego napicia.
Urzdzenia energoelektryczne s urzdzeniami o du\ym stopniu zBo\ono[ci i r�\norodno[ci. PrzykBadowy typowy energoelektroniczny
2 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
ukBad napdowy du\ej mocy z silnikiem indukcyjnym prdu przemiennego pokazano na rys. 2.
Rys. 2. Energoelektroniczny ukBad napdowy du\ej mocy z silnikiem prdu przemiennego:
a) schemat blokowy ukBadu, b) schemat ideowy ukBadu.
W niekt�rych przypadkach mog one przeksztaBca energi wielokrotnie i by zlokalizowane w kilku obudowach. Ponadto kilka
ukBad�w energoelektronicznych mo\e ze sob wsp�Bpracowa, np. napdzajc wielolosilnikow maszyn papiernicz lub drukarsk.
Urzdzenia energoelektroniczne s odbiornikami powodujcymi zakB�cenia radioelektryczne, wymagaj wic stosowania filtr�w
umieszczanych bezpo[rednio na wej[ciu do ukBadu energoelektronicznego. Filtry do ograniczenia bdz eliminacji zakB�ceD
radioelektrycznych nie s stosowane we wszystkich ukBadach.
UkBady energoelektroniczne charakteryzuj si specyficznymi wBa[ciwo[ciami, a zwBaszcza:
du\ym prdem w przewodzie ochronnym PE (I > 10mA),
prdem zwarcia, zale\nym od kta wysterowania zawor�w,
skBadow staB prdu zwarcia w przewodzie ochronnym,
prdem upBywowym w przewodzie ochronnym, o czstotliwo[ci f = 50�20000 Hz (w przypadku falownik�w).
Wymienione czynniki utrudniaj dob�r [rodk�w ochrony przeciwpora\eniowej i przeciwpo\arowej, zapewniajcej bezpieczn prac
obsBugi i urzdzenia. PrzeksztaBtniki s urzdzeniami energoelektronicznymi, w kt�rych przy przeksztaBceniach energii wydziela si
ciepBo. Std istotny jest problem jego odprowadzenia, szczeg�lnie w przeksztaBtnikach du\ej mocy.
P�Bprzewodnikowe przyrzdy mocy odznaczaj si du\ sprawno[ci energetyczn, lecz ich maBe wymiary w por�wnaniu z
przenoszonymi mocami utrudniaj odprowadzenie wydzielonego ciepBa.
Straty mocy w elementach p�Bprzewodnikowych (diodach, tranzystorach czy tyrystorach) powoduj wzrost ich temperatury oraz
wywoBuj wzrost temperatury innych element�w urzdzenia energoelektronicznego. Przekroczenie temperatury maksymalnej mo\e
spowodowa cieplne uszkodzenie struktury elementu, a wic ma wpByw na jego niezawodno[.
W celu odprowadzenia ciepBa z element�w p�Bprzewodnikowych instaluje si je na specjalnych radiatorach (zwykle aluminiowych)
chBodzonych powietrzem, wod lub innym medium chBodzcym.
3. Zabezpieczenia przet\eniowe i ziemnozwarciowe
Producenci urzdzeD energoelektronicznych powinni je wyposa\y w urzdzenia zabezpieczajce przed prdami przet\eniowymi i
prdami ziemnozwarciowymi (pByncymi do przewodu ochronnego). W przypadku rezygnacji ze stosowania tych urzdzeD powinny by
podane ich podstawowe parametry. Jest to szczeg�lnie istotne w przypadku przeksztaBtnik�w stanowicych cz[ci skBadowe ukBadu
napdowego. UkBady energoelektroniczne mog mie szereg zabezpieczeD elektronicznych, ograniczajcych przet\enia przy
doziemieniach. W[r�d tych zabezpieczeD wyr�\nia si ukBady:
ograniczenia prdu,
kontroli prdu ziemnozwarciowego,
kontroli zaniku napicia w jednej fazie,
wyBczania przeksztaBtnika przy przet\eniu.
Je\eli przeksztaBtnik ma zabezpieczenie przte\eniowe i ziemnozwarciowe, to zabezpieczenia stosowane w rozdzielni zasilajcej
powinny chroni gB�wnie instalacj przed skutkami termicznymi zwar i przed po\arem. Zabezpieczenia te powinny dziaBa w ka\dym
przypadku nie zadziaBania zabezpieczeD znajdujcych si w przeksztaBtniku. Je\eli producent ukBadu energoelektronicznego nie
zastosuje zabezpieczeD przte\eniowych i ziemnozwarciowych, to rozdzielni zasilajc nale\y wyposa\y w zabezpieczenia sBu\ce
ochronie zar�wno linii zasilajcej, jak i przeksztaBtnika przed przet\eniami i prdami zwar doziemnych (do masy). A zatem
3 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
zabezpieczenie zasilania ukBadu energoelektronicznego powinno zawiera czBon przet\eniowy i czBon ziemnozwarciowy. Je\eli na
wyj[ciu prostownika (w obwodzie zr�dBa prdu staBego po[redniczcego) jest stosowany filtr kondensatorowy, to zabezpieczenie
nadprdowe musi wytrzymywa spodziewany prd zaBczania jego baterii. W tym przypadku mo\e zaistnie potrzeba zwikszenia
obci\alno[ci prdowej zabezpieczenia nadprdowego.
W celu zabezpieczenia si przed doziemieniem w obwodzie ukBadu energoelektronicznego najkorzystniej jest stosowa wyBczniki
r�\nicowoprdowe typu B, kt�re dziaBaj przy doziemieniu na prd staBy i przemienny o dowolnej czstotliwo[ci. WyBczniki te s jednak
bardzo drogie i czasami warto przeanalizowa celowo[ zastosowania do ochrony przeciwzwarciowej wyBcznik�w nadprdowych,
r�\nicowoprdowych typu A oraz wzmocnionego systemu poBczeD ochronnych. Nale\y jednak pamita, \e w przypadku doziemienia
na wyj[ciu prostownika (w obwodzie prdu staBego) wyBczniki r�\nicowoprdowe typu A mog nie zadziaBa.
Dob�r wyBcznik�w r�\nicowo-prdowych zale\y od prdu upBywowego i pojemno[ciowego pByncego w przewodzie ochronnym PE.
Prd ten zale\y gB�wnie od: filtr�w przewidzianych do eliminacji zakB�ceD radioelektrycznych, pojemno[ci i upBywno[ci tranzystor�w
IGBT, pojemno[ci ekranu przewodu Bczcego silnik z przeksztaBtnikiem (w przypadku ukBad�w napdowych oraz pojemno[ci uzwojeD
silnika wzgldem masy), a tak\e od asymetrii tr�jfazowego napicia zasilajcego.
W przypadku ukBad�w napdowych prd wyzwalania wyBcznik�w r�\nicowoprdowych powinien si zawiera w granicach 100�300
mA. WyBczniki te chroni instalacj przed po\arem przy doziemieniu.
4. WpByw urzdzeD energoelektronicznych na sie zasilajc
Sterowane urzdzenia energoelektroniczne szczeg�lnie o du\ej mocy s ukBadami nieliniowymi. PrzyBczenie takiego odbiornika do
sieci zasilajcej, zwBaszcza przy maBym poziomie mocy zwarciowej tej sieci, powoduje szereg niekorzystnych zjawisk, do kt�rych
zaliczamy:
1) silne odksztaBcenia napicia i prdu w sieci zasilajcej poprzez wy\sze harmoniczne,
2) wzrost poboru mocy biernej,
3) siln zale\no[ wsp�Bczynnika mocy od kta op�znienia wysterowania prostownika � (im wikszy kt � tym mniejszy wsp�Bczynnik
cos j ),
4) mo\liwo[ cieplnych przeci\eD tor�w prdowych i urzdzeD, w tym kondensator�w.
W przypadku instalowania urzdzeD energoelektronicznych zawierajcych prostowniki sterowane o dowolnej mocy nale\y podejmowa
dziaBania ograniczajce negatywny wpByw tych urzdzeD na sie zasilajc. Zwykle sprowadza si to do zastosowania filtr�w wy\szych
hamowniczych oraz urzdzeD do nad\nej kompensacji mocy.
5. Ochrona przeciwpora\eniowa w urzdzeniach energoelektronicznych
Ka\de urzdzenie energoelektroniczne mo\e mie r�\ne wBasno[ci w zale\no[ci od typu stosowanych zawor�w (diody, tyrystory,
tranzystory), systemu sterowania, poziomu ograniczania prdu i sposobu przetwarzania. Urzdzenie mo\e pracowa w [rodowisku o
r�\nym poziomie zapylenia i wilgotno[ci oraz mo\e by zasilane z sieci o r�\nej konfiguracji (TN, TT, IT) i o r�\nym poziomie mocy
zwarcia.
Ochrona przeciwpora\eniowa ukBad�w energoelektronicznych wymaga indywidualnego doboru do nich [rodk�w ochrony z uwagi na
ich r�\n topologi, spos�b dziaBania i zasilanie. Prd doziemienia wewntrz przeksztaBtnika zale\y nie tylko od rezystancji ptli
zwarcia, ale r�wnie\ od:
reaktancji dBawika sieciowego (lub transformatora prostownikowego),
stopnia wysterowania zawor�w,
prdu ograniczenia przeksztaBtnika,
poziomu prdko[ci silnika (w przypadku ukBad�w napdowych prdu staBego),
typu sieci zasilajcej (TN, IT).
UkBady energoelektroniczne s urzdzeniami o du\ym prdzie w przewodzie ochronnym (upBywowym), wynikajcym ze stosowania
filtr�w przeciwzakB�ceniowych. Wymagaj wic one specjalnych wyBcznik�w r�\nicowo-prdowych, dostosowanych do prdu
upBywowego. W urzdzeniach energoelektronicznych stosowana jest:
a) ochrona podstawowa (przed dotykiem bezpo[rednim),
b) ochrona dodatkowa (przed dotykiem po[rednim),
c) ochrona r�wnoczesna polegajca na obni\eniu napicia roboczego (gB�wnie obwod�w sterowania) do warto[ci
4 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
bezpiecznej.
GB�wnym elementem ochrony podstawowej w urzdzeniach energoelektronicznych jest zastosowanie odstp�w izolacyjnych w
powietrzu i wzdBu\ powierzchni osBonitego wyposa\enia, kt�re powinny by dostosowane do stopnia zapylenia [rodowiska i do
poziomu przepi przej[ciowych przychodzcych z sieci.
UkBady energoelektroniczne s budowane zwykle w II lub III klasie przepiciowej o izolacji dopasowanej do spodziewanych w sieci
przepi (ksztaBt 1,2/50 ms) i do [rodowiska wykazujcego II stopieD zabrudzenia ([rodowisko wolne od pyB�w przewodzcych).
Zastosowanie ukBadu energoelektronicznego w innych warunkach mo\e powodowa to, \e odstpy izolacyjne wzdBu\ powierzchni lub
w powietrzu bd niewBa[ciwie dobrane i warunki ochrony podstawowej nie bd speBnione. A zatem bezpieczna praca ukBadu (z
bezpo[redni ochron przeciwpora\eniow) wymaga, aby poziom przepi przychodzcych z sieci zasilajcej nie przekraczaB
dopuszczalnej dla przeksztaBtnik�w warto[ci i aby warunki [rodowiskowe (zapylenie, wilgo) nie byBy mniej korzystne, ni\ przewidziaB to
producent. Ochrona przed dotykiem bezpo[rednim urzdzenia energoelektronicznego polega na umieszczeniu go w szafie, kt�rej
stopieD ochrony ze wzgldu na wydzielajce si w urzdzeniu ciepBo zwykle nie jest wy\szy ni\ IP 2X. Szafa powinna by
zamykana na klucz lub wyposa\ona w wyBczniki drzwiowe, by w ten spos�b obsBuga byBa chroniona przed dotykiem bezpo[rednim
cz[ci przewodzcych: obwodu gB�wnego, sterujcego i pomocniczego. Otwarcie drzwi wyposa\onych w odpowiednie wyBczniki
powinno powodowa wyBczenie ukBadu energoelektronicznego. Dostp do pracujcego ukBadu po otwarciu drzwi mo\e mie tylko
personel konserwujcy ukBad, odpowiednio przeszkolony, przy czym sam ukBad musi by wyposa\ony w [rodki ochrony przed dotykiem
bezpo[rednim. Elementy pod napiciem powinny by opisane, odizolowane i osBonite. Napisy ostrzegawcze powinny by trwaBe,
czytelne i zrozumiaBe dla u\ytkownika.
Ochrona dodatkowa (przed dotykiem po[rednim) polega na stosowaniu [rodk�w, kt�re przy uszkodzeniu izolacji roboczej i
pojawieniu si napicia na osBonach urzdzeD powoduj albo samoczynne i szybkie ich wyBczenie, albo obni\enie wystpujcego
napicia dotykowego do warto[ci nie zagra\ajcej pora\eniem. WyBczenie ukBadu przeksztaBtnikowego jest wymagane z trzech
powod�w:
ochrony czBowieka przed mo\liwo[ci pora\enia,
ochrony przeksztaBtnika i instalacji przed mo\liwo[ci wystpienia po\aru,
mo\liwo[ci uszkodzenia cz[ci skBadowych przeksztaBtnika (zwBaszcza zawor�w) i odbioru (silnika).
Ochrona czBowieka przed pora\eniem jest spraw nadrzdn. Jednak koszt zawor�w (tyrystor�w lub tranzystor�w) jest znaczny. W
zwizku z tym p�Bprzewodnikowe przyrzdy mocy wymagaj r�wnie\ ochrony. W przypadku zwar midzyprzewodowych a do masy
mo\na dobiera przeci\alno[ prdow tak, \e nie ulegn one uszkodzeniu przy przepBywie prdu zwarcia. Zwykle wymaga si
jednak, aby zwarcie zostaBo wyBczone w okresie kilkudziesiciu milisekund, co zwykle powoduj bezpieczniki szybkie chronice
zawory. Bezpieczniki szybkie nale\y bra pod uwag przy ochronie przeciwpora\eniowej jako elementy zabezpieczajce ludzi i
przeksztaBtnik przed zwarciem.
W przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej w elemencie przeksztaBtnika, w przewodzie ochronnym PE obwodu gB�wnego mo\e
pByn prd przemienny, staBy lub zmienny o warto[ci zale\nej od miejsca doziemienia. Prd doziemienia mo\e mie r�\n warto[ w
zale\no[ci np. od kta wysterowania prostownika. W zwizku z tym pojcie ptli zwarcia w ukBadach przeksztaBtnikowych nie ma
zastosowania. Ochrona po[rednia obwod�w gB�wnych przeksztaBtnika wymaga wic stosowania skojarzonego systemu r�\nych
[rodk�w obejmujcych zar�wno sam instalacj, jak i pozostaBe urzdzenia. Zrodki te zale\ od rodzaju przeksztaBtnika, jego mocy oraz
sposobu zasilania. W przypadku przeksztaBtnik�w umieszczonych w obudowach I klasy ochronno[ci, do podstawowych [rodk�w
skojarzonego systemu nale\ poBczenia wyr�wnawcze midzy cz[ciami skBadowymi ukBadu energoelektronicznego i magistral
uziemiajc. Istotnym [rodkiem ochrony przeciwpora\eniowej s poBczenia wyr�wnawcze, gwarantujce ekwipotencjalizacj
stanowiska pracy, poniewa\ ukBady energoelektroniczne mog by wyBczane ze znacznym op�znieniem. Opr�cz tych poBczeD
zastosowanie maj:
czujniki lub wyBczniki r�\nicowoprdowe dziaBajce na skBadow staB i przemienn,
blokada bramkowa,
zabezpieczenie przet\eniowe przeksztaBtnika, w tym szybkie bezpieczniki stosowane do ochrony zawor�w,
podzespoBy elektroniczne do wyBczania ukBadu w przypadku przepalenia si bezpiecznika,
urzdzenie do kontroli stanu izolacji w ukBadach zasilanych z sieci typu IT.
Istotny element ochrony po[redniej stanowi szyna ochronna PE, instalowana wewntrz obudowy przeksztaBtnika, kt�ra powinna by
poBczona przewodem ochronnym z zaciskiem ochronnym PE rozdzielni zasilajcej. Z szyn t powinny by poBczone przewodami
wyr�wnawczymi, mocowanymi w spos�b pewny, wszystkie cz[ci skBadowe ukBadu i cz[ci przewodzce obce.
W odniesieniu do obwod�w sterowania elektronicznego przeksztaBtnik�w, je\eli obwody te s odizolowane od zasilania obwod�w
gB�wnych i nie s uziemione, to producenci tych urzdzeD stosuj alternatywnie:
transformatory o wzmocnionej izolacji (np. podw�jnej) do zasilania obwod�w regulacji i sterowania w spos�b
5 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
oddzielajcy te obwody od obwod�w gB�wnych,
transformatory o pojedynczej izolacji z uziemianym ekranem midzy uzwojeniem pierwotnym i wt�rnym,
urzdzenia do kontroli stanu izolacji obwod�w sterowania elektronicznego.
W obwodach niskiego napicia ukBad�w sterowania z reguBy nie stosuje si bezpiecznik�w. Zwykle wyposa\a si je w ukBady
elektroniczne ograniczajce prd w przypadku zwarcia obwodu wyj[ciowego zasilacza.
6. Zasady eksploatacji urzdzeD energoelektronicznych
6.1. Og�lne zasady eksploatacji urzdzeD energoelektronicznych
Og�lne zasady eksploatacji urzdzeD energoelektronicznych od strony formalnoprawnej s identyczne bdz bardzo zbli\one do zasad
dotyczcych innych urzdzeD elektrycznych okre[lonych w rozdziale 1.2.
Mo\na poda nastpujce zasady og�lne odnoszce si do racjonalnego i bezpiecznego prowadzenie eksploatacji urzdzeD
energoelektronicznych:
1) Przy przyjmowaniu do eksploatacji urzdzenia energoelektronicznego nowego lub po remoncie nale\y
przeprowadzi badania stanu technicznego urzdzenia w zakresie dokumentacji techniczno-ruchowej (DTR).
2) Po zainstalowaniu u u\ytkownika urzdzenia energoelektronicznego, musi by ono poddane procedurze
uruchomienia, obejmujcej przede wszystkim dopasowanie (dostrojenie) nastaw ukBadu sterowania do wymagaD
stawianych przez odbiornik i [rodowisko, w kt�rym urzdzenie pracuje.
3) Zainstalowanie i uruchomienie prostych urzdzeD maBej mocy mo\e by wykonane przez u\ytkownika na
podstawie dokumentacji i instrukcji opracowanej przez producenta.
4) W przypadku urzdzeD energoelektronicznych o skomplikowanej strukturze, uruchomienia dokonywa powinien
gB�wnie personel serwisowy producenta, przy wsp�Budziale przedstawicieli u\ytkownika. Jest to szczeg�lnie
istotne w przypadku wystpowania konieczno[ci sprz\enia urzdzenia energoelektronicznego z systemem
sterowania procesu technologicznego, w kt�rym ma pracowa przeksztaBtnik.
5) Dla ka\dego urzdzenia energoelektronicznego powinna by prowadzona dokumentacja techniczno-
eksploatacyjna, w skBad kt�rej wchodz:
a) projekt techniczny wraz ze zmianami wprowadzonymi w trakcie realizacji,
b) protok�B kwalifikacji pomieszczeD i stref w miejscu instalowania przeksztaBtnika do wBa[ciwej kategorii
niebezpieczeDstwa po\arowego i zagro\enia wybuchem,
c) dokumentacja fabryczna dostarczona przez wytw�rc urzdzenia energoelektronicznego obejmujca:
[wiadectwa, karty gwarancyjne, DTR, instrukcje obsBugi, opisy techniczne itp.,
d) dokumentacja eksploatacyjna obejmujca:
protok�B przyjcia urzdzenia energoelektronicznego do eksploatacji, w tym protokoBy przeprowadzonych
badaD rozruchu i ruchu pr�bnego,
instrukcj ruchu i eksploatacji,
dziennik (ksi\k) pracy urzdzenia,
protokoBy badaD i pomiar�w okresowych.
6) Eksploatacj urzdzenia energoelektronicznego nale\y prowadzi zgodnie z postanowieniami instrukcji ruchu
i eksploatacji, kt�ra powinna podawa:
a) charakterystyk techniczn urzdzenia energoelektronicznego,
b) charakterystyk sieci zasilajcej i odbiornika,
c) kolejno[ czynno[ci przy zaBczaniu i wyBczaniu urzdzenia,
d) zasady postpowania obsBugi w przypadku wystpowania awarii w ukBadzie energetycznym lub w ukBadzie
sterowania,
e) zakres i terminy przeprowadzania ogldzin i przegld�w, pr�b i pomiar�w,
f) wymagania odno[nie ochrony przeciwpora\eniowej i przeciwpo\arowej,
g) wymagania dotyczce kwalifikacji os�b zajmujcych si eksploatacj,
h) wymagania dotyczce bhp.
7) Podczas normalnej eksploatacji obsBuga urzdzenia energoelektronicznego polega na wykonywaniu takich
czynno[ci, jak: zaBczanie i wyBczanie, zmiana nastaw parametr�w wyj[ciowych, przegld podzespoB�w bez
ich demonta\u.
8) W czasie pracy urzdzenia energoelektronicznego nie wolno demontowa ani wymienia jakichkolwiek osBon.
9) Przed przystpieniem do jakichkolwiek prac naprawczych nale\y wyBcza urzdzenie w taki spos�b, aby
6 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
uzyska widoczn przerw izolacyjn pomidzy przeksztaBtnikiem a lini zasilajc. Przerw tak stanowi:
a) widoczne otwarcie zestyk�w odBcznika,
b) wyjcie wkBadek bezpiecznikowych,
c) zdemontowanie cz[ci obwodu zasilania.
10) Je\eli w czasie wykonywania napraw cz[ z obwod�w zostaBa przestawiona pod napiciem, musz one by
wyraznie wydzielone, osBonite i tak oznakowane, aby osoby wykonujce czynno[ci serwisowe wewntrz
przeksztaBtnik�w nie ulegBy pora\eniu.
6.2. Ogldziny, przegldy i remonty urzdzeD energoelektronicznych
W trakcie eksploatacji stan techniczny urzdzeD energoelektronicznych ocenia si na podstawie przeprowadzonych ogldzin i
przegld�w.
Ogldziny urzdzeD energoelektronicznych nale\y przeprowadza w terminach okre[lonych w instrukcji ruchu i eksploatacji, jednak
nie rzadziej ni\ raz na rok.
Ogldziny urzdzeD energoelektronicznych obejmuj sprawdzenie:
a) stanu napis�w i oznaczeD informacyjno-ostrzegawczych,
b) stanu cz[ci energetycznych przeksztaBtnika oraz urzdzeD ukBadu sterowania,
c) stanu obwod�w sygnalizacji stan�w awaryjnych,
d) dziaBania aparatury kontrolno-pomiarowej,
e) stanu wentylator�w i filtr�w powietrza,
f) stanu ochrony przeciwpora\eniowej,
g) stanu poBczeD i zamocowaD element�w p�Bprzewodnikowych.
Przegldy urzdzeD energoelektronicznych nale\y przeprowadza w czasie ich planowego postoju w terminach ustalonych w
dokumentacji fabrycznej, lecz nie rzadziej ni\ raz na dwa lata. W odniesieniu do urzdzeD zabudowanych na staBe w urzdzenia
technologiczne, przegldy nale\y przeprowadza w terminach przewidzianych dla przegld�w i remont�w tych urzdzeD.
Przegldy urzdzeD energoelektronicznych powinny obejmowa w szczeg�lno[ci:
a) ogldziny w zakresie podanym wy\ej,
b) pomiary i pr�by eksploatacyjne w zakresie okre[lonym w instrukcji eksploatacyjnej,
c) sprawdzenie stanu technicznego poszczeg�lnych element�w ukBadu,
d) sprawdzenie stanu osBon, blokad, urzdzeD ostrzegawczych i innych zapewniajcych bezpieczeDstwo pracy,
e) niezbdn konserwacj i naprawy,
f) czyszczenie kratek wentylacyjnych i odstp�w izolacyjnych urzdzenia przeksztaBtnikowego z kurzu i pyBu.
Na podstawie oceny stanu technicznego urzdzenia energoelektronicznego podejmuje si decyzj o ewentualnym przekazaniu
urzdzenia do remontu lub wymiany urzdzenia.
6.3. Postpowanie w przypadku awarii i zakB�ceD
Zaleca si stosowa nastpujce postpowanie w przypadku wystpienia awarii lub zakB�ceD w pracy urzdzeD
energoelektronicznych:
W przypadku podejrzenia co do wystpienia uszkodzenia urzdzenia energoelektronicznego, nie wolno utrzymywa tego urzdzenia w
pracy, bez dokBadnego wyja[nienia przyczyn i usunicia objaw�w. Wyja[nienie przyczyn polega na dokonaniu badaD, kt�re powinny
obejmowa:
a) ogldziny zewntrzne,
b) pomiary rezystancji,
c) badania element�w przeksztaBtnika i obwodu sterowania,
d) sprawdzenie aparatury kontrolno-pomiarowej i zabezpieczeD,
e) analiz stanu sygnalizacji i diagnostyki urzdzenia,
f) analiz warunk�w pracy urzdzenia,
g) sprawdzenie nastaw zabezpieczeD przeciwzwarciowych i przeciwprzepiciowych,
Skuteczno[ i szybko[ wykrycia rodzaju i przyczyny uszkodzenia zale\y od kwalifikacji sBu\b naprawczych u\ytkownika i sBu\b
serwisowych producenta urzdzenia energoelektronicznego.
U\ytkownik lub personel serwisowy producenta powinien dysponowa w miar peBnym zestawem podzespoB�w p�Bprzewodnikowych
zastpczych, gdy\ umo\liwia to szybk wymian podzespoBu uszkodzonego, a wic skraca czas przerwy w pracy ukBadu
7 z 8 2009-06-18 10:54
Urzdzenia energoelektroniczne http://bezel.com.pl/energoelektroniczne.html
przeksztaBtnikowego.
6.4 Zakres badaD eksploatacyjnych urzdzeD energoelektronicznych
Szczeg�Bowy zakres badaD i pomiar�w eksploatacyjnych zgodny z wymaganiami podanymi w dokumentacji producenta powinna
okre[la instrukcja ruchu i eksploatacji urzdzenia energoelektronicznego.
Badania te obejmuj co najmniej trzy rodzaje pomiar�w:
1) pomiary stanu izolacji urzdzenia,
2) pomiary skuteczno[ci ochrony przeciwpora\eniowej,
3) pomiary parametr�w element�w i ukBad�w p�Bprzewodnikowych.
W trakcie przeprowadzania badaD eksploatacyjnych urzdzeD energoelektronicznych nale\y pamita o tym, \e zawieraj one
podzespoBy energetyczne i elektroniczne na r�\ne napicia znamionowe. Z tego wzgldu nale\y dobra odpowiednio napicie
probiercze, a przy pomiarach rezystancji izolacji, p�Bprzewodnikowe elementy mocy zewrze za pomoc dodatkowych poBczeD,
natomiast obwody zwizane z podzespoBami elektronicznymi odBczy od podzespoB�w energetycznych.
8 z 8 2009-06-18 10:54
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
28 Montaż i badanie urządzeń energoelektronicznychwykorzystanie urządzeń energoelektronicznych w systemie elektroenergetycznymLABORATORIUM URZĄDZEŃ ENERGO–ELEKTRONICZNYCHEnergooszczędne instalacje oświetlenioweurzadz104 Prace przy urzadzeniach i instalacjach energetycznych v1 1projekt z budownictwa energooszczednego nr 3monter sieci i urzadzen telekomunikacyjnychr5[02] z2 01 nUrzadzenie techniczneLORIEN SODEXHO VOLVO ZESTAWIENIE URZADZEN 2008 01 29Rozdział 15 Pozostałe urządzenia wejściaStosowanie maszyn i urządzeń w produkcji mięsa i jego przetworow407 E5ABFCP0 Prezentacja Zestaw do diagnostyki urzadzen wykonawczych pompy H 1613 2 Nieznanywięcej podobnych podstron