plik


ÿþ13. B E Z W O D N I K I I H A L O G E N K I K W A S O W E Aleksander KoBodziejczyk sierpieD 2007 H A L O G E N K I K W A S O W E Halogenki kwasowe s pochodnymi kwasów karboksylowych, w których funkcja hydroksylowa zostaBa zastpiona przez halogen. O X : F; Cl; Br; I C X R Wystpowanie Halogenki kwasowe nie wystpuj w stanie naturalnym, poniewa| s bardzo reaktywnymi zwizkami. Wszystkie zostaBy otrzymywane syntetycznie. W praktyce laboratoryjnej i w przemy[le zastosowanie znalazBy gBównie chlorki kwasowe. Nomenklatura Nazw halogenków kwasowych tworzy si przez dodanie do nazwy halogenku (fluorku, chlorku, bromku lub jodku) nazw reszty acylowej, np. chlorek acetylu. O chlorek O bromek bromek chlorek O O cykloheksanokarbonylu benzoilu C propionylu C acetylu C Br C Cl Br C2H5 Cl H3C Otrzymywanie Halogenki kwasowe otrzymuje si z kwasów karboksylowych. Najcz[ciej stosowanym odczynnikiem do przeksztaBcania kwasów w chlorki kwasowe jest chlorek tionylu (SOCl2). Zalet, oprócz niskiej ceny odczynnika i dobrej wydajno[ci jest to, |e obok chlorku kwasowego powstaj Batwe do usunicia produkty gazowe (SO2 i HCl). Podobne zalety wykazuje chlorek oksalilu  ClCOCOCl. O OH O OH C C SO2 + HCl + SO2 H3C CH3 H3C CH3 CHCl3 CH3 CH3 90% kwas 2,4,6-trimetylobenzoesowy chlorek 2,4,6-trimetylobenzoilu CH2CH2COCl CH2CH2COOH + HCl + CO + CO2 ClCOCOCl kwas 3-fenylopropanowy chlorek 3-fenylopropanoilu (95%) Reakcja kwasów karboksylowych z chlorkiem tionylu biegnie zgodnie z mechanizmem SN. W wyniku addycji SOCl2 do acylowego atomu wgla powstaje chlorosiarczyn acylu, który pod wpBywem anionu chlorkowego traci czsteczk SO2 i przeksztaBca si w chlorek kwasowy. 1 .. .. .. - .. : O: O : O: O O Cl : O .. .. + Cl- + SO2 S C S C + : .. S O Cl: R C Cl C Cl R O O R .. O: R .. - + Cl Cl : H Cl: H .. chlorek kwasowy kwas karboksylowy chlorosiarczyn Chlorki kwasowe mo|na równie| otrzymywa za pomoc pochodnych fosforu takich, jak PCl3, POCl3, PCl5. Bromki kwasowe syntezuje si z kwasów i PBr3 lub POBr3, za[ jodki kwasowe powstaj z chlorków kwasowych pod wpBywem jodowodoru, a fluorki kwasowe z bezwodników i bezwodnego fluorowodoru. 2 CH3COBr + NaPO3 + NaBr 2 CH3COONa + POBr3 octan sodu bromek acetylu (65%) COOH COCl PCl5 + POCl3 + HCl kwas p-nitro- benzoesowy NO2 (95%) chlorek p-nitrobenzolilu NO2 WBa[ciwo[ci fizyczne i fizjologiczne Halogenki kwasowe o niskich ci|arach czsteczkowych s cieczami; chlorek acetylu wrze w temperaturze 52oC, chlorek propionylu w 78oC, a chlorek benzoilu w 198oC. Chlorek p- nitrobenzoilu jest krystaliczny, topnieje w temperaturze 73oC. Halogenki kwasowe s nierozpuszczalne w wodzie, ale reaguj z ni ulegajc rozkBadowi do kwasów karboksylowych. Po wlaniu do wody opadaj na dno i w niskiej temperaturze wolno hydrolizuj z wydzielaniem HCl. Ni|sze halogenki kwasowe reaguj z wod energiczniej, a bardzo gwaBtownie z alkoholami (rozpuszczaj si w nich). Halogenki kwasowe maj intensywny, gryzcy zapach; nawet te niskolotne s duszce  dymi na powietrzu. WBa[ciwo[ci chemiczne Halogenki kwasowe s bardzo reaktywne, ulegaj rozkBadowi (lizie) pod wpBywem wielu odczynników. Z wod zachodzi hydroliza do kwasów karboksylowych, z alkoholami w wyniku alkoholizy powstaj estry, z amoniakiem (amonoliza) tworz si amidy niepodstawione, z aminami (aminoliza)  amidy podstawione, a z solami kwasów karboksylowych  bezwodniki kwasowe. 1. Hydroliza Chlorki kwasowe w reakcji z wod ulegaj hydrolizie do kwasów karboksylowych. Im mniejsza masa czsteczkowa chlorku tym szybciej reaguje on z wod. .. .. .. .. - : : : O O : O : O - HB H H + + H C C C C O O : :O .. .. OH Cl - Cl- Cl B: H H H kwas benzoesowy chlorek benzoilu W praktyce hydroliza chlorków kwasowych nie jest wykorzystywana do otrzymywania kwasów karboksylowych, gdy| to z kwasów otrzymuje si chlorki kwasowe. Nale|y jednak pamita o tym, |e chlorki kwasowe s wra|liwe na wilgo. Powinno si, zatem przechowywa je w 2 szczelnie zamknitych naczyniach, a reakcje z nimi prowadzi w warunkach bezwodnych. Wy|sze chlorki kwasowe s mniej reaktywne i mo|na ich roztwory w rozpuszczalniku niemieszajcym si z wod przemywa zimn wod w celu oczyszczenia, a nastpnie suszy (usuwa resztki wody). 2. Alkoholiza Reakcja chlorków kwasowych z alkoholami, zwana reakcj alkoholizy, czyli rozkBadu pod wpBywem alkoholu jest szeroko stosowana do otrzymywania estrów. O O Py + HO(CH2)3CH3 C C O(CH2)3CH3 H3C - HCl Cl H3C chlorek acetylu butan-1-ol octan butylu (90%) O Py C COCl O HO + - HCl chlorek benzoilu cykoheksanol benzoesan cykloheksylu (97%) Reakcj prowadzi si wobec zasad, np. pirydyny (Py), NaOH lub NEt3, które pochBaniaj wydzielajcy si chlorowodór. Alkoholiza chlorków kwasowych biegnie zwykle gwaBtowniej ni| ich hydroliza, poniewa| s one rozpuszczalne w alkoholach. Z tego powodu alkoholiz nale|y prowadzi ostro|nie, w obni|onej temperaturze, wkraplajc chlorek do [rodowiska reakcji. Szybko[ alkoholizy chlorków kwasowych w du|ym stopniu zale|y od rzdowo[ci reagujcego alkoholu. Alkohole 1o reaguj znacznie szybciej ni| 2o, dlatego wykorzystujc t zale|no[ mo|na alkohole ni|ej rzdowe selektywnie acylowa w obecno[ci wy|ej rzdowych. O COCl Py C O CH2 + HOCH2 OH OH - HCl chlorek benzolilu 4-hydroksymetylocykloheksanol (80%) 4-benzoiloksymetylocykloheksanol 3. Amonoliza i aminoliza Halogenki kwasowe w obecno[ci amoniaku ulegaj amonolizie, a pod wpBywem amin 1o i 2o  aminolizie. W obu reakcja tworz si amidy, z wysokimi wydajno[ci, odpowiednio niepodstawione lub podstawione. Zarówno amonoliza jak i aminoliza niskoczsteczkowych chlorków kwasowyych biegnie gwaBtownie. (CH3)2CHCOCl + 2 :NH3 (CH3)2CHCONH2 + NH4Cl chlorek 2-metylopropanoilu 2-metylopropanoamid (83%) O O H2N NaOH C C + Cl NH chlorek benzoilu anilina benzanilid (75%) Reakcja aminolizy chlorków i bezwodników kwasowych w wodzie wobec NaOH znana jest pod nazw reakcji Schottena-Baumanna. 3 Carl Schotten (1853-1910), ur. w Marburgu, Niemcy; doktorat u Hofmanna w Berlinie; prof. na Uniwersytecie w Berlinie. Reakcja Schottena-Baumanna wykorzystywana jest zarówno laboratoryjne, jak i w przemy[le. PrzykBadem praktycznego zastosowania amonolizy chlorku kwasowego mo|e by synteza leku uspokajajcego  trimetozyny. CH3O CH3O O O NaOH/HOH chlorek 3,4,5-tri- trimetozyna CH3O C Cl + HN O CH3O C N O metoksybenzolilu CH3O CH3O morfolina Syntetyczna trimetozyna jest analogiem (podobna w budowie) do meskaliny, narkotyku wytwarzanego przez pejot, kaktus rosncy w Meksyku i na poBudniu USA. CH3O CH3O CH2-CH2NH2 meskalina CH3O Meskalina, silny, halucynogenny narkotyk wywoBuje zaburzenie poczucia czasu i miejsca przebywania oraz barwne wizje. Za|ywana wielokrotnie powoduje uzale|nienie i zmiany psychiczne przypominajce schizofreni. Na przeBomie XIX i XX w. byBa popularna po[ród malarzy, którzy pod jej wpBywem tworzyli obrazy zawierajce niezwykBe ksztaBty i barwy (Witkacy). Natomiast morfolina, pomimo podobieDstwa w nazwie do morfiny nie jest narkotykiem. 4. Redukcja Przez dBugi czas chlorki kwasowe stanowiBy cenny substrat do otrzymywania aldehydów. Pierwotnym ich substratem byBy Batwo dostpne kwasy karboksylowe, których przeksztaBcenie w chlorki kwasowe nie nastrczaBo trudno[ci. Problem stanowiBa ich redukcja, poniewa| Batwiej jest zredukowa chlorki kwasowe do alkoholi 1o, ni| do aldehydów. Przez dBugi czas jedynym dostpnym sposobem redukcji chlorków kwasowych byBo ich uwodornienie wodorem w obecno[ci katalizatora palladowego zatrutego zwizkami siarki. Reakcj t znan pod nazw reakcji Rosenmunda prowadziBo si we wrzcym ksylenie. Nie cieszyBa si powodzeniem ze wzgldu na stosunkowo niskie wydajno[ci i niezbyt dogodne warunki jej prowadzenia. Pd/S R-COCl + H2 çøçø’! R-CHO + HCl ksylen, tw Obecnie chlorki kwasowe najdogodniej przeprowadza si w aldehydy za pomoc tri-tert- butyloksyhydroglinianu litu. O 1. LiHAl[OC(CH3)3]3 O C C 2. H+/HOH H R R Cl chlorek kwasowy aldehyd Ten selektywny reduktor otrzymuje si w reakcji t-butanolu z tetrahydroglinianem litu. LiHAl[OC(CH3)3]3 + 3 H2 3 (CH3)3COH + LiAlH4 Tri-tert-butyloksyhydroglinian litu selektywnie redukuje chlorki kwasowe, poniewa| ma sBabsze zdolno[ci redukujce ni| LiAlH4, a jego rozbudowana przestrzennie czsteczka zawiera tylko jeden atom H. Odczynnik ten pozwala redukowa chlorki kwasowe w obecno[ci grupy nitrowej. 4 COCl COCl 1. LiAlH[OC(CH3)3]3 (81%) 2. H+/HOH chlorek p-nitrobenzoilu NO2 NO2 p-nitrobenzaldehyd Oczywi[cie nie ma zalet bez wad, tri-tert-butyloksyhydroglinian litu w porównaniu do LiAlH4 jest mniej wydajny (stechiometrycznie redukuje cztery razy mniej chlorku). W takim przypadku mówimy o niskiej wydajno[ci atomowej reakcji. Z powodów ekonomicznych ten sposób syntezy aldehydów jest stosowany jedynie w badaniach naukowych i do wytwarzania drogich produktów. Tetrahydroglinian litu redukuje chlorki kwasowe do alkoholi 1o. CH2OH COCl 1. LiAlH4 alkohol chlorek 96% benzylowy benzoilu 2. H+/HOH Reduktorem w tej reakcji jest anion wodorkowy: H-. Reakcja biegnie wg mechanizmu SN. Przej[ciowo powstaje aldehyd, ale reakcja nie zatrzymuje si na tym etapie i biegnie dalej do alkoholu. .. .. - .. .. - O: : : H+/HOH O : - : O: O + :H R-CH2OH C C C R Cl - C - Cl- R H :H R R H H alkohol 1o Cl H chlorek kwasowy W praktyce chlorki kwasowe rzadko redukowane s za pomoc LiAlH4, poniewa| te same produkty mo|na otrzyma z kwasu, niepotrzebny jest, wic etap przeksztaBcania kwasów w chlorki kwasowe. 5. Reakcje ze zwizkami metaloorganicznymi Chlorki kwasowe reaguj z dwoma molami zwizku Grignarda (2 mole/1 mol chlorku), poniewa| powstajcy przej[ciowo keton ulega w warunkach reakcji kolejnej addycji i po hydrolizie tworzy si alkohol 3o. Reakcja biegnie mechanizmem SN. .. .. .. : O: MgCl O: O: OH C C H+/HOH CH3MgCl C CH3 Cl + CH3MgCl CH3 C CH3 - MgCl2 Cl chlorek CH3 benzoilu chlorek metylomagnezowy acetofenon (92%) 2-fenylopropan-2-ol Reakcj mo|na zatrzyma na etapie ketonu pod warunkiem, |e u|yje si mniej reaktywnych reagentów, takich jak odczynniki Gilmana czy zwizki kadmoorganiczne. Odczynniki Gilmana nie reaguj z estrami, ani z bezwodnikami. Dietylomiedzian litu zostaB wykorzystany do otrzymywania manikonu, feromonu alarmowego mrówek Manica. 5 O O C Cl H C CH2CH3 H (CH3CH2)2CuLi C C C C CH3 eter, -78oC CH3CH2CH CH3 CH3CH2CH CH3 CH3 chlorek 2,4-dimetyloheks-2-enoilu manikon (92%) Zadanie: nazwij systematycznie manikon Zwizki kadmoorganiczne s te| mniej reaktywne od magnezoorganicznych i sBu| do otrzymywania ketonów z chlorków kwasowych. Powstaj one ze zwizków Grignarda w reakcji w chlorkiem kadmu. 2 RMgX + CdCl2 R2Cd + 2 MgXCl R2Cd + 2 R'COCl 2 R-CO-R' + CdCl2 Mniejsza reaktywno[ zwizków kadmoorganicznych pozwala na selektywne przyBczanie reszt alkilowych wobec innych reaktywnych grup. CO-CH3 COCl 2 2 + (CH3)2Cd chlorek - CdCl2 keton p-nitrobenzoilu dimetylokadm NO2 metylowo-p-nitrofenylowy NO2 Równie| estry nie reaguj ze zwizkami kadmoorganicznymi. O O O O chlorek 3-metoksykar- 2 CH3OCCH2CH2CCl + [(CH3)2CHCH2CH2]2Cd 2 CH3OCCH2CH2-C-CH2CH2CH(CH3)2 - CdCl2 bonylopropanoilu bis(3-metylobutylo)kadm 4-oksy-7-metylooktanoilan metylu Zadanie: nazwij ten zwizek przyjmujc, |e keton stanowi gBówn grup 6. Acylowanie Firedla - Craftsa Chlorki kwasowe sBu| nie tylko do O-acylowania (otrzymywania estrów) i N-acylowania (otrzymywania amidów) ale równie| do C-acylowania prowadzcego do ketonów. Po[ród reakcji C-acylowania najbardziej znan jest reakcja Friedla - Craftsa polegajca na dziaBaniu chlorku kwasowego na zwizek aromatyczny w obecno[ci bezwodnego chlorku glinu. W procesie tym nastpuje wymiana protonu zwizane z aromatycznym pier[cieniem na reszt acylow. Reakcja biegnie wg mechanizmu SE. Chlorek glinu uBatwia wytworzenie kationu acyliowego z chlorku kwasowego. O O - + chlorek propanolilu CH3CH2C Cl + AlCl3 CH3CH2C AlCl4 kation propanoliowy W obecno[ci zwizków aromatycznych dochodzi do utworzenia ketonu poprzez podstawienie aromatycznego protonu kationem acyliowym. O O C + benzen CH2CH3 propiofenon CH3CH2C + kation propanoliowy Reakcja Friedla - Craftsa jest szeroko wykorzystywana w syntezie organicznej. Zamiast chlorków kwasowych stosuje si te| bezwodniki kwasowe. 6 B E Z W O D N I K I K W A S O W E Bezwodniki s pochodnymi kwasów karboksylowych, w których atom wodoru funkcji hydroksylowej zostaB podstawiony reszta acylow. Ich nazwa wywodzi si z reakcji ich powstawania, polegajcej na kondensacji dwóch czsteczek kwasu karboksylowego (kwasów), podczas której wydziela si czsteczka wody. Wzór sumaryczny produktu ró|ni si od dwóch czsteczek kwasów, z których powstaB, brakiem czsteczki wody, std bezwodnik. O O O O - HOH + C C C C R' HO OH R R' R O kwas karboksylowy kwas karboksylowy bezwodnik Bezwodniki mog by symetryczne (R = R ), je|eli zbudowane s z reszt tego samego kwasu bdz niesymetryczne  je|eli powstaBy z czsteczek dwóch ró|nych kwasów (R `" R ). Wystpowanie Bezwodniki kwasowe nie wystpuj w naturze, s otrzymywane syntetycznie. Nomenklatura Nazwy bezwodników tworzone s od nazw kwasów, z których si wywodz, przy czym w nazwie bezwodnika symetrycznego po sBowie bezwodnik wystpuje nazwa kwasu w formie przymiotnikowej, np. bezwodnik octowy, bezwodnik ftalowy itd. Bezwodniki niesymetryczne nazywa si podobnie jak ketony, tzn. po sBowie bezwodnik podaje si w porzdku alfabetycznym przymiotnikowe nazwy macierzystych kwasów, np. bezwodnik mrówkowo-octowy czy masBowo-propionowy. O O O O O C C C O (ClCH2CO)2O C CH2CH2CH3 O CH3 CH3CH2 O H3C O bezwodnik octowy bezwodnik ftalowy bezwodnik chlorooctowy bezwodnik masBowo-propionowy W nazwach bezwodników stosuje si równie| systematyczne nazwy kwasów. O O C C (CH3CH2CH2CH2CH2CO)2O O bezwodnik cykloheksanokarboksylowy bezwodnik heksanowy Otrzymywanie 1. Acylowanie soli kwasów Typowy sposób otrzymywania bezwodników, zarówno symetrycznych, jak i niesymetrycznych polega na reakcji soli kwasu z chlorkiem kwasowym. O O O O - NaCl + C C C C CH3 Cl ONa H CH3 H O mrówczan sodu chlorek acetylu bezwodnik mrówkowooctowy (64%) 2. PrzemysBowa produkcja bezwodnika octowego PrzemysBowa metoda otrzymywania bezwodnika octowego polega na reakcji ketenu z kwasem octowym. Keten powstaje w wyniku wysokotemperaturowej dehydratacji kwasu octowego. 7 " CH3COOOCH3 H2C C O + HOOCCH3 keten kwas octowy bezwodnik octowy 3. Za pomoc DCC Dogodnym laboratoryjnym sposobem otrzymywania bezwodników jest reakcja odwodnienia kwasów za pomoc dicykloheksylokarbodiimidu (DCC). Odczynnik ten wykorzystuje si czsto w chemii peptydów do tworzenia wizania peptydowego. Z N-chronionych aminokwasów mo|na otrzymywa symetryczne lub niesymetryczne bezwodniki, które sBu| do acylowania C- chronionych aminokwasów. DCC kwas 2 R-COOH çøçø’! (RCO)2O bezwodnik - HOH 4. Dehydratacja termiczna kwasów dikarboksylowych Bezwodniki cykliczne powstaj w trakcie termicznej dehydratacji kwasów dikarboksylowych. O O C - HOH OH kwas ftalowy bezwodnik ftalowy O OH 200oC C O O O O - HOH OH kwas bursztynowy bezwodnik bursztynowy O OH 200oC O O WBa[ciwo[ci chemiczne Bezwodniki kwasowe swoimi wBa[ciwo[ciami przypominaj chlorki kwasowe, s jednak troch mniej reaktywne. Ulegaj one reakcjom hydrolizy, alkoholizy, amonolizy, aminolizy i redukcji, wchodz w reakcj ze zwizkami metaloorganicznymi i sBu| do C-acylowania. 1. Hydroliza Bezwodniki hydrolizuj w obecno[ci wody do kwasu (kwasów), z którego si wywodz. Nie jest to jednak metoda otrzymywania kwasów. Nale|y jedynie pamita o mo|liwo[ci hydrolizy bezwodników podczas pracy z nimi. (RCO)2O + HOH çø’! 2 RCOOH Hydroliza bezwodników biegnie wg mechanizmu typowego dla pochodnych kwasów, czyli jest to zBo|ona substytucja nukleofilowa. W pierwszym etapie nastpuje addycja do acylowego atomu wgla, po czym dochodzi do eliminacji grupy odchodzcej, w tym wypadku czsteczki kwasu. O O O O O O H + .. + ++ C C C : C O: C - H C R HO R . O. R R O O: R OH R .. H kwas H bezwodnik 2. Alkoholiza W wyniku reakcji alkoholu z bezwodnikiem tworzy si ester i wydziela czsteczka kwasu. (RCO)2O + HOR çø’! RCOOR + RCOOH 8 Nie jest wydajny sposób otrzymywania estrów, poniewa| poBowa czsteczki bezwodnika jest  marnowana , jako produkt uboczny wydziela si kwas karboksylowy. Niektóre bezwodniki s jednak powszechnie stosowane, gdy| s tanie i wygodniejsze w u|yciu ni| chlorki kwasowe. Nale| do nich bezwodnik octowy i benzoesowy. Reakcja alkoholizy bezwodników jest katalizowana zarówno przez kwasy jak i zasady. Mechanizm: O O O O O O R' H+ C : .. - + C + O: + C R' C C C OH R R R'O R O. R O O: + . R R H .. kwas ester H alkohol bezwodnik Zarówno podczas hydrolizy, jak i alkoholizy bezwodników dochodzi do autokatalizy, poniewa| powstajcy w reakcji kwas katalizuje te reakcje. Wykorzystywanie tylko poBowy czsteczki bezwodnika do acylowania jest dogodnym sposobem otrzymywania monoestrów kwasów dikarboksylowych z bezwodników cyklicznych. O O O OEt O H+ H+ O + HO O O :O + O OH OH H O O O O bezwodnik bursztynowy wodorobursztynian etylu bezwodnik ftalowy alkohol sec-butylowy wodoroftalan sec-butylu Acylowanie za pomoc bezwodników w [rodowisku wody z udziaBem NaOH, podobnie jak dla chlorków kwasowych, nazywa si reakcj Schottena-Baumanna. Bezwodnik octowy jest wykorzystywany w produkcji aspiryny, czyli kwasu acetylosalicylowego. OAc Ac2O OH + AcONa OH OH NaOH C C kwas salicylowy aspiryna O O Zadanie: nazwij systematycznie substrat i produkt 3. Amonoliza (aminoliza) W reakcji bezwodników z amoniakiem lub aminami 1o lub 2o tworz si amidy, odpowiednio niepodstawione lub podstawione oraz sól. Wymagane s dwa mole aminy na 1 mol bezwodnika lub u|ycie innej zasady do wizania tworzcego si kwasu. Powstajcy w reakcji kwas tworzy z amin sól, a amina w postaci soli nie ulega acylowaniu. (RCO)2O + 2 HNR 2 çø’! RCONR 2 + RCOO- +NH2R 2 Mechanizm: O O O O O O .. R' + C .. + + C .. R C + N C - C HNR'2 C - + R : R O O: H R' HNR'2 R O H2NR'2 R'2N R R ..: .. .. sól amid bezwodnik R': H, alkil lub aryl Bezwodnik octowy jest czsto stosowany do reakcji N-acylowania, prowadzcej do amidów. Grupa aminowa jest bardziej podatna na acylowanie ni| hydroksylowa, dlatego te| mo|na 9 selektywnie acylowa aminy wobec alkoholi (fenoli). W ten sposób otrzymuje si p- acetamidofenol, powszechnie stosowany lek przeciwbólowy, znany pod nazw paracetamolu. Za pomoc bardziej reaktywnych chlorków kwasowych trudniej przeprowadza acylowanie selektywne. NH2 NHAc NaOH + Ac2O + AcONa HOH p-aminofenol OH OH p-acetamidofenol (paracetamol) Podobnie jak w przypadku O-acylowania (alkoholizy bezwodników) podczas ich amonolizy tak|e wydziela si l mol kwasu; w tym przypadku w postaci soli. Amonoliza bezwodników cyklicznych jest dogodnym sposobem otrzymywania monoamidów kwasów dikarboksylowych. O - O O .. + .. :O HO H4N .. NH2 NH2 O + 2 NH3 bezwodnik H+/HOH O O bursztynowy monoamin O kwasu bursztynowego sól U|ycie bezwodnika bursztynowego i amoniaku w stosunku molowym 1 : 1 nie prowadzi do imidu; w tych warunkach powstaje tak|e monoamid. Imid kwasu bursztynowego (sukcynoimid) jest powszechnie stosowanym, komercyjnym odczynnikiem. Jego otrzymywanie polega na termicznym rozkBadzie soli amonowej kwasu bursztynowego. O O - + " O 2 NH4 NH + NH3 + 2 HOH bursztynian - O diaminu sukcynoimid (82%) O O Podobne reakcje zachodz z bezwodnikiem ftalowym. U|ycie aminy 1o do reakcji z cyklicznymi bezwodnikami prowadzi bezpo[rednio do imidu (N- podstawionego). O O " N-Et O EtNH2 + HOH + bezwodnik ftalowy etyloamina N-etyloftalimid (>90%) O O 4. Redukcja Redukowanie bezwodników tetrahydroglinianem litu prowadzi do alkoholi. Z jednego mola bezwodnika symetrycznego otrzymuje si 2 mole alkoholu. Rekcja ta nie ma wikszego znaczenia praktycznego, poniewa| bezpo[rednio z kwasu mo|na otrzyma ten sam produkt. 1. eter (RCO)2O + LiAlH4 2 RCH2OH 2. H+/HOH 5. Reakcja ze zwizkami Grignarda Bezwodniki reaguj ze zwizkami Grignarda podobnie jak inne zwizki zawierajce grup karbonylow. Reakcja ta nie ma wikszego znaczenia, poniewa| podobne produkty otrzymuje si z Batwiej dostpnych estrów. 10 6. Acylowanie Friedla-Craftsa Bezwodniki, podobnie jak chlorki kwasowe u|ywane s do C-acylowania arenów. Reakcja biegnie w obecno[ci chlorku glinu, który uBatwia powstawanie kationu acyliowego. O O AlCl3 O CH3 + AcOH + C benzen C H3C O CH3 acetofenon (83%) bezwodnik octowy COCH3 H3C CH3 H3C CH3 AlCl3 + AcOH + (CH3CO)2O mezytylen CH3 bezwodnik octowy CH3 acetylomezytylen Acylowanie arenów cyklicznymi bezwodnikami prowadzi do oksokwasów. O O AlCl3 2-karboksybenzofenon O + benzen OH O bezwodnik ftalowy O O O AlCl3 (94%) COOH O + kwas ²-benzoilopropionowy bezwodnik O benzen bursztynowy WBa[ciwo[ci chemiczne bezwodników Schemat 13.1 O R-CH2-OH C [H] R Ar ArH/AlCl3 O redukcja reakcja C [H] O O Friedla-Craftsa R H (C-acylowanie) C C R R O HOH O hydroliza C R'OH HNR'2 R OH amonoliza alkoholiza (N-acylowanie) (O-acylowanie) O O C C R R O-R' NR'2 11

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
16 Pochodne kwasów karboksylowych
16 Pochodne kwasow karboksylowych materiały dodatkowe
Scenariusz 16 Rowerem do szkoły
r 1 nr 16 1386694464
16 narrator
16 MISJA
Fakty nieznane , bo niebyłe Nasz Dziennik, 2011 03 16
990904 16

więcej podobnych podstron