9990200252

Wprowadzenie do ewaluacji

1. Wprowadzenie do ewaluacji

1.1. Czym jest ewaluacja?

Ewaluacja to działalność praktyczna i naukowa rozwijająca się na świecie od kilkudziesięciu lat. Historycznie pierwszym obszarem jej zastosowań była edukacja. Zadaniem ewaluatorów było sprawdzenie, czy programy edukacyjne przekładają się na oczekiwane osiągnięcia uczniów. W tym celu dokonywano pomiarów tych osiągnięć przed uruchomieniem programu edukacyjnego i po jego zakończeniu.

W Polsce ewaluacja upowszechniła się wpływem zaleceń Komisji Europejskiej dotyczących realizacji programów finansowanych z funduszy unijnych. Zalecenia te tworzą pewien kanon ewaluacji, obejmujący:

■    Ewaluowanie programów w trzech okresach ich realizacji: w okresie programowania (ewaluacja ex antę), wdrażania (ewaluacja on-going) oraz po zakończeniu interwencji (ewaluacja ex post).

■    Stosowanie następujących kryteriów oceny programów: trafność, skuteczność, użyteczność, efektywność i trwałość. Kryteria te są zorientowane przede wszystkim na ocenę efektów programu.

■    Traktowanie „solidnych" metodologicznie podejść badawczych, opartych na schemacie eksperymentu jako złotego standardu metodyki pomiaru efektów. Metody eksperymentalne po pierwsze pozwalają stwierdzić, czy w grupie beneficjentów (odbiorców końcowych) programu odnotowano zakładane efekty. Po drugie zaś, pozwalają ocenić, czy efekty te można przypisać programowi, jeśli wystąpiły one wyłącznie w grupie beneficjentów, to jest to uzasadnione. Jeśli natomiast stwierdzono je także w grupie podobnej (pod względem statystycznym) do beneficjentów, ale nie poddanej oddziaływaniu programu, to są one efektem innych czynników niż wpływ programu.

W dużej mierze pod wpływem tych wskazówek ukształtowało się wyobrażenie, że ewaluacja to działanie wymagające bezwzględnie wysokich standardów metodologicznych i realizacyjnych, zarezerwowane dla profesjonalistów, wyposażonych w specjalistyczne kompetencje i zaplecze badawcze. Tymczasem ewaluacja jest czymś więcej niż tylko techniką pomiaru celów osiąganych przez programy publiczne w zgodzie z najbardziej rygorystycznymi regułami metodologii badań społecznych. W ewaluacji istnieje co najmniej kilka równoprawnych szkół filozoficzno-metodologicznych, stąd też studia ewaluacyjne obfitują w różne podejścia badawcze, zasady i wzorce. Działania ewaluacyjne można prowadzić na różne sposoby, w zależności od stawianych celów i pytań, a także od poziomu własnych kompetencji.

Różny może być także przedmiot ewaluacji. Ewaluować można złożone, szeroko zakrojone, długofalowe przedsięwzięcia publiczne lub społeczne, takie jak polityki lub strategie oraz wchodzące w ich skład programy, ale także ograniczone czasowo i terytorialnie projekty, podejmowane jednorazowo lub cyklicznie, składające się z mniejszej liczby zadań lub działań.

Poradnik dla Wnioskodawcy :Jak przygotować dobry projekt, a potem przeprowadzić jego ewaluację