4000866241

kraju, a częściowo w oddaleniu 30—60 km. od stanowiska wojsk polskich przedsięwięto jedno z najniebezpieczniejszych doświadczeń wojny: zmianę linii operacyjnej i przechylenie całego frontu na jeden z flanków. Ruch taki odsłania boki maszerującej armii, rozciąga i grupuje kolumny w sposób utrudniający zmasowanie do boju. Wszystkie korpusy musiały dokonać marszów forsownych ku średniemu biegowi Bugu, 25—35 km. Środkowy korpus VI poszedł na czoło do Broku, dla zasłony operacyi; prawy korpus I wielkimi marszami od Zambrowa i Łomży, w tyle poza VI-ym, przez Czyżewo, Nur, Kosów udał się na lewe skrzydło; Ill-ci jazdy zasłaniał przeprawy od lewego brzega; miejsca przeprawy przez Bug: Brok i Nur, odległe były o 30 km. Od Łomży do Nuru, na krańcowym odstępie, zboczenie wynosiło ca 110 km., zboczenie flankowe środka armii, od Wysokiego Mazowieckiego do Sterdyni — 50 km. Ruch, wykonany z niezmiernym pośpiechem, trwał trzy dni; przeprawa przez Bug była opłakana, wody już wystąpiły z brzegów, «naleźało dla wzmocnienia lodu pokrywać go deskami, kłaść słomę, polewać wodą; szczególnie utrudnioną była przeprawa artyleryi; nazajutrz (12-go) już i lodu niepodobna było wzmacniać, lecz musiano przerąbywać i budować promy»; 13-go rzucono most na pontonach; bagaże na saniach wleczono z trudem, 11-go doszły do Czyżewa, 12-go pod Nur, przeprawiać je zaczęto na promach. Nakoniec 12-go armia zmasowała się na drogach, wiodących od przepraw, frontem do rzeki Liwca; stanął na prawem skrzydle Rosen, pod Wronowem Pahlen, przednie straże i część Iii-go korpusu wysunęły się do Jadowa i Węgrowa, reszta i rezerwy na odległości jednego marszu; w tym układzie dokonano w dniach 12-ym i 13-ym jeszcze ca. 30 km.-owego odchylenia na południe, armia stanęła pomiędzy Węgrowem a Siedlcami, oparta lewem skrzydłem o szosę brzeską, tyłami o trakt białostocki na Granne, z prawem skrzydłem zabezpieczonem spływem Liwca z Bugiem. Ale Szachowski ze swą awangardą pozostał oderwany zupełnie od gros na szosie łomżyńskiej, oderwać musiano łączniki: ba-on piechoty w Łomży, pułk kozacki w Nurze, postoje jezdne w międzypunktach, dla łączności z korpusem, oddalonym teraz o ca. 300 km. V korpus jazdy oświecał się między Lublinem, Puławami a Łukowem. Armia od 12-go i w ciężko zapracowanych dniach postoju, 14-ym, 15-ym i 16-ym lutego, była w masie, gotowa do boju, lecz w połowie tylko swych sił, maksymalnej cyfrze 60 tysięcy, w ciężkiem położeniu dostaw, z niemożnością użytkowania w całości swej przemożnej artyleryi i jazdy. Wszechmocna natura dopełniła wyrównania mierzących się ze sobą sił.

Byłażli w dniach między 6-ym a 12-ym możliwość dla armii polskiej dołożenia własnych działań na wagę przyjaznego losu? 6-go i 7-go na gra-