4382790166

5. Źródła błędów w badaniach sondażowych

Bodanu sądazowe hardziej r pewnością - ni> inne Nadania pedagogio** ^ narażone vi iu ró/nego rodzaju Wędy Pochodzą ooc / co rujmmej kilku źió^y . nem m in.

-    NędncsfornujlowanicpyUńtondażowych.

-    zbytnia pewność co do w ury godności wypowiedzi respondentów.

-    niewłaściwy sposób przeprowadzania badań,

-    niekorzystne warunki zewnętrzne badan.

-    cechy i poglądy osób przeprowadzających badania

Błędne sformułowanie pytań sondażowych

Najczęściej spotykanym źródłem błędów czy niedomagań w badanu^ sondażowych są najprawdopodobniej niewłaściwie sformułowane pytania, ^ uanc osobom badanym zarówno podczas badań ankietowych. jak i wywiada. ^ niektóre z tego t>pu pytań

-    pyunu wyrażone w formie alternatywnej, pomimo ze odpowiedź rura wybiega po/a wybór jednego / dwojga, np „Czy wolisz spędzać wolny c/atcd nauki w świetlicy czy w domuT,

-    pytania odnoszące się jednocześnie do kilku rzeczy, zjaw i Ot lub osób. rp. „Czy Twoi rodzice są zadowoleni / Twoich dotychczasowych postępów w raacr^,

—    pytanu żądające od badanych informacji w sprawie zagadnień, o któtyd nic mają wiele do powiedzenia;

—    pytania wymagające jcdno/mczncj odpowiedzi ..tak" hib jńe"’, gdy t>as-c/ascm osoba Kulana w danej kwestii mc ma stanów iska zdecydowanego;

—    pytania zawierające terminy lub wyrażenia trudne do zrozumienia i mik precyzyjne;

-    pytania sformułowane w języku specjalistycznym. propagaotowywcó gazetowo publicystycznym;

—    pytania sugerujące, za które uchodzą często pytania alternatywie be/ możliwości odpowiedzi „oic wiem" i w ogóle wszelkie pytania zaiakwc^

/ wykluczeniem pytań półotwartych;

—    pytania drażliwe, naniszającc sferę prywatności i intymności rcspc«dco*V-

—    pytania zbyt długie, bez zdań podrzędnych i ir.nc (por K. Lutyńd*. 1™ •

s. 66-123; S. Szostbcwic/. 1961.94-97).

Błędnic sformułowane pytania są s/c/cgólmc niewskazane w ankietowych, w których badający nic nu ru ogół możliwości ich koryt''* i wyjaśniania

Zbytnia pewność co do wiarygodności wypowie respondentów

r,<sic> niedocenianym źródłem błędów w badaniach sondażowych km nad ocwnoU. badającego co do wiarygodność, odpowKdn na stmac bada-m pswnu* Tymczasem rcspoodcoci. odpowiadając ru nic. mogą * n>n«ucć ^Iji^/nac lub pozostawać np pod wpływem swego aktualruc przeżywane-**ZL, cmocjorulnego i mcchętncgo stosunku do badań czy tez byc ofiarą nie-clratan własnej r^am,ęc* ^ Skórny, 1974, s 172> świadczy o tym ponse-wyników zżymanych za pomocą Nadań s^dażmayeh,dotyczą-^ uiich samych problemów. Niezgodność taką ujawnił nun AM Ross. Zimując długą listę lego rodzaju badań w Staruch Zjednoczonych nad zj*. społecznymi (za Z. (kntkowtka. J I.utyński. 1968, s. 54)

^^ytnu pcwwoóć co do wiarygodności wypowiedzi respondentów wynika _/jJk0 r niedostatecznej znajomości w skażmkowych waitoki. jakie rzeczy. miK'< payshlfUH ^!>^m '^vyp°*icdziam. a mc tylko życzeniom Nader często mc-jee śąbadającemu ow e waitości zarówno w ich funkcji komunikacyjnej. ckv-^ i informacyjnej To znaczy nic zawrze wsemy 1) c/y osoba badana Avów*d/uła »K zgodnie z tym. co chciała powiedzieć. 2) czy powiedziała yęiiwdę to. co myśli, czyli na tle była szczera i wreszcie 3) czy wyrażone przez •ą myśli są zgodne / rzeczyw istoicią, tj. na ile wypowiedzi jej są prawdziwe.

Niewłaściwy sposób przeprowadzania badań Inrą ważną przyczyną mcslomagan w badaniach sondażowych jest mew b-Wiwy sposób ich przeprowadzania Na pewno poprawności tego rodzaju badań dc ię«yja okazywana przez badającego postawa autorytarna czy wTęcz autokratyczna wobec respondentów. charakteryzująca się m in wymuszaniem na mch nawiedzi na stawiane im pytania Nic sprzyja temu również zbyt pobłażliwa v?bcc och postawa badającego. Mianowicie „w przypadku — jak pss/c S. Stos*-hnricz(1961. s. 117) — gdy badacz zbyt jawnie manifestuje swą życzliwość dh wpeotota. ten zasugerowany taką postawą sura się św iadomie lub mimowoł-*'dogodzić* badaczowi, t/n odpowiadać w takim duchu, aby utrafić w mnie-^ łyc/eme badaczy"

k/eczą niebagatelną jest też stworzenie odpowiedniego nastroju podczas ^^prowadzanych badań i gotowości dawania respondentom bliższych wyją-r^aacu gdy proszą oni o to Ważny wydaje się rów weź wbściwy prze-_t ^3rUndtci^l ^K/nic / niezbędny m jej komentarzem i niezapomnianie o zapcw-i /u osobom badanym pełnej dyskrecji składanych przez mc wypowiedzi. ^    przeprowadzania batlań bez udziału osób trzecich Salo-

®>onimowx)ść ich wypowiedzi możliw a jest jedynie w przypadku

268

269