5020057671

Modele polityki społecznej stanowią pewne konstrukty, które wpływają na kształt określonego ładu społecznego na który składa się aksjologiczny związek z wartościami:

•    ład społeczny odnoszący się do struktury budowy społeczeństwa

•    ład własnościowy czyli związek z własnością

•    ład finansowy

•    ład organizacyjny

Główne role w modelu polityki społecznej odgrywają trzy zagadnienia;

•    społeczno - ekonomiczna struktura społeczeństwa

■ zasady podziału dóbr

•    zasady partycypowania jednostek i grup społecznych w procesach podejmowania decyzji z zakresu polityki społecznej oraz stopnia samoorganziacji obywateli dla rozwiązywania problemów społecznych.

Istniej kilkanaście modeli polityki społecznej. Najbardziej jest znana klasyfikacja modeli według R. Titmussa. Autor wyróżnia trzy podstawowe:

>    Model marginalny - oparty jest na przeświadczeniu, że istnieją dwie naturalne drogi zaspokojenia potrzeb ludzkich tj. prywatny rynek i rodzina. Natomiast programy socjalne mają rację bytu jeśli te naturalne drogi okazują się zawodne. Bywa nazywana modelem wspierającym. Według tego modelu uważa się, że rozbudowywanie państwowej polityki społecznej nie tylko jest niepotrzebne ale też może pociągnąć za sobą negatywne skutki, np. w postaci utraty motywacji do pracy czy osłabienia moralności. Państwo powinno interweniować jedynie w ostateczności i tylko w odniesieniu do dróg, które nie są w stanie poradzić sobie w oparciu o własne siły. Działania zatem polityki społecznej mają charakter selektywny a świadczenia są głównie fakultatywno - uznaniowe i zależą od sytuacji materialnej danej osoby.

>    Model motywacyjny - w którym utrzymuje się, że polityka społeczna stanowi dopełnienie polityki ekonomicznej a potrzeby socjalne powinny być zaspokojone według kryterium zasług wniesionego przez pracę wkładu i produktywności. Model ten opiera się na wzorach ubezpieczeń prywatnych i przywiązuje się w nim wagę nie tyle do pomocy bezpośredniej co raczej lansuje hasło „pomoc dla samopomocy⁵’ kładąc nacisk na kształtowanie zdolności samozawodczych.

>    Model instytucjonalno - redystybucyjny - którym instytucjom polityki społecznej powierza się rolę integrowania społeczeństwa i jednocześnie wyrównywania społecznego. Dąży się tu od zapewnienia świadczeń o charakterze uniwersalnym niezależnie od rynku oparte o kryterium potrzeb. Ważnym elementem w tym modelu jest niewyznaezalnie granic zaangażowania państwa w działalność socjalną. W modelu tym zakłada się, że to przede wszystkim społeczeństwo a nie jednostka ponosi odpowiedzialność za zapewnienie dobrobytu i bezpieczeństwa. Uważa się tutaj, że ani jednostka ani rynek prywatny nie są w stanie zagwarantować zaspokojenia potrzeb na dostatecznym poziomie. Dlatego też planowe działanie państwa muszą zastąpić mechanizmy rynkowe w procesie zaspokajania wszystkich ważnych potrzeb społecznych. Polityka społeczna w tym modelu powinna mieć uniwersalny charakter wynikający z założenia, że wszyscy obywatele są uprawnieni do godziwego standardu życia, a prawo do świadczeń socjalnych powinna przysługiwać każdemu bez spełnienia jakichkolwiek warunków wstępnych. Zakłada się również pełnienie przez politykę społeczną funkcji redystrybucji dochodów co ma zagwarantować dostęp do świadczeń niezależnie od wkładu indywidualnego jednostki.