6827068768

10. Poznań. Rozwój przestrzenny w średniowieczu i renesansie. Lokacja na prawie magdeburskim (szkice: zespół Ostrowa Tumskiego, plan Poznania lokacyjnego). Gotyckie kościoły. Kamienica mieszczańska.

Pierwotnie miasto leżało nad brzegiem Cybiny i prawym brzegiem Warty. Na pobliskim wzgórzu stała tam wówczas świątynia pogańska i zamek książęcy.

Poznań wiąże się również z początkami państwowości polskiej. Jest to jedno z hipotetycznych miejsc chrztu Mieszka I w 966. W 968 swą siedzibę umieścił tu Jordan, pierwszy biskup Polski. W czasach panowania Bolesława Chrobrego był to także gród o bardzo ważnym znaczeniu militarnym.

Funkcje stołeczne gród pełnił do 1039, gdy został - wraz z innymi miastami Wielkopolski i Śląska - spalony przez Brzetysława I. Co prawda Poznań stracił swe znaczenie polityczne, jednak nadal pozostał prężnym ośrodkiem gospodarczym.

Kolejny okres rozkwitu przypada na czas rozbicia dzielnicowego, gdy gród na Ostrowie Tumskim stał się stolicą wielkopolskiej linii Piastów.

W 1231 Władysław Odonic lokował prawobrzeżną osadę targową Środka na prawie niemieckim. Była to pierwsza w Wielkopolsce lokacja miejska. Synowie Odonica, książęta Przemysł I i Bolesław Pobożny, mając dalekosiężne plany restytucji królestwa, w 1253 dokonali drugiej lokacji miejskiej na lewym brzegu Warty na prawie magdeburskim. Prace zapoczątkowane przez dziada i ojca kontynuował Przemysł II, który jako pierwszy od 200 lat władca został koronowany w Gnieźnie na króla Polski (1295), a za swą siedzibę obrał lewobrzeżne nowe miasto Poznań. Jego rezydencją stał się zamek książęcy ojca na Wzgórzu Przemyśla. Po tragicznej śmierci króla (1296) nastąpił blisko stuletni zastój w rozwoju miasta. Kolejny pomyślny okres w historii Poznania nastąpił po wstąpieniu na tron Władysława II Jagiełły (1386). Otwarcie szlaku łączącego Litwę z Europą oraz zamknięcie dla polskich towarów Gdańska sprawiły, że Poznań stał się węzłem, w którym przecinały się szlaki handlowe. Z czasem wokół miasta rozwinęła się sieć konkurujących z nim miasteczek, należących głównie do duchowieństwa i szlachty, tworzących razem z Poznaniem prężnie rozwijającą się konurbację.

Trwające kilkaset lat korzystne warunki dla rozwoju miasta przerwał w 1655 potop szwedzki. W krótkim okresie pokoju, który po nim nastąpił, Poznań usiłował się podnieść, ale kolejne konflikty zbrojne, jak wielka wojna północna, wojna o sukcesję polską, wojna siedmioletnia oraz konfederacja barska sprawiły, że miasto pustoszyły różne armie. Nadzieję na pokój przyniosła dopiero elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, lecz również na początku jego panowania o miasto walczyli barzanie z wojskami pruskimi, a następnie rosyjskimi, które opuściły miasto dopiero w 1775 roku.

Początki Pozznania sięgają IX wieku. Wtedy na prawym brzegu Warty na Ostrowie Tumskim powstał w rozlewiskach Warty i Cybiny warowny gród książęcy, wokół którego rozwinęły się później zaczątki osady o charakterze miejskim.

W X wieku Poznań był najważniejszym obok Gniezna grodem Polan i siedzibą Mieszka I. W 966 roku przyjęto w Polsce chrześcijaństwo, a już w 968 roku założono w Poznaniu pierwsze w kraju biskupstwo i rozpoczęto budowę katedry.

Do czasu przeniesienia w 1038 roku stolicy do Krakowa, Poznań był stolicą Polski. W X3I wieku stał się stolicą wielkopolskiej linii Piastów, a sto lat później książę Przemysł I ustanowił Poznań stolicą Wielkopolski.