6827068869

Wstęp do prawoznawstwa - opracowanie

Na podstawie: J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2016

Rozdział I Przepisy prawa

1. Rozumienie przepisu prawa

Przy rozumieniu przepisu prawa pojawiają się rozbieżności, mimo to wskazać możemy pewne cechy.

•    jedni przepisem nazywają wszystkie, łącznie brane wypowiedzi zdaniokształtne zawarte w danym artykule/paragrafie, inni nazywają tak każdą z osobna wypowiedź zaczynającą się dużą literą i kończącą się kropką, niezależnie od ich liczby w danym artykule czy paragrafie.

•    Jest jednostką redakcyjną (systematyzacyjną) tekstu prawnego: artykuły, paragrafy, punkty, litery itp.

•    każdy przepis prawa jest regułą zachowania, czyli wypowiedzą wskazującą sposób postępowania.

Przepis prawa - to zdaniokształtne zwrot językowy wskazujący bądź narzucający sposób postępowania, a więc będący regułą postępowania, formalnie wyodrębniony w tekście prawnym jako artykuł, paragraf, ustęp lub jako zdaniokształtne fragment artykułu, paragrafu albo ustępu.

2. Sposoby formułowania przepisów prawa

2.1.    Uwagi o strukturze przepisów prawa

Przepisom prawa nadawana jest postać zdaniokształtnej wypowiedzi składającej się z dwóch członów:

•    poprzednika - wymienia, wskazuje lub określa okoliczności, z którymi należy wiązać skutki prawne, okoliczności, które rodzą takie skutki

•    następnik - ustala skutki prawne, jakie powinny być wiązane z okolicznościami wymienionymi w poprzedniku. Następstwa prawne sprowadzają się do wskazania, jak dany podmiot powinien się zachować, przy czym zachowanie to może np. polegać na poniesieniu pewnych ujemnych następstw.

Wiele przepisów jest formułowanych w apostaci zwrotów warunkowych: "jeżeli", "w razie", "w wypadku", które wyraźnie dwuczłonowość tę uwypuklają. Występuje ona również w w licznych innych przepisach, w których zwroty te nie zostały ujęte.

Najczęściej skutki prawne określane są w drugim z tych członów, ale bywa i tak, że najpierw wymieniane są skutki, a potem dopiero okoliczności, z którymi skutki te powinny być wiązane. Odpowiednie zwroty wiążące obydwa wyróżnione człony w zdaniokształtną całość nadają wypowiedziom zawartym w tekstom aktów prawnych charakter reguł zachowania, są to zwroty zwane funktorami normotwórczymi.

Wiele przepisów jest formułowanych za pomocą słów takich jak: "powinien", "należy", "musi", "nie może", "może", a także zwrotów typu: "jest zobowiązany", "jest uprawniony". Niektóre formułowane są także w taki sposób, jakby były opisami pewnych zdarzeń, np. "Gdy sąd wchodzi na salę lub ją opuszcza, wszyscy obecni wstają", wtedy przyjęty sposób rozumienia jest równoznaczny z ustaleniem reguł, np. Że wszyscy obecni powinni wstać, gdy sąd wchodzi do sali lub ją opuszcza.

2.2.    Wartość logiczna przepisów prawa

Przepisy prawa należą do klasy wypowiedzi dyrektywalnych i nie są zdaniami w sensie logicznym, nie są zdaniami opisującymi, że tak a tak jest, a tak a tak nie jest. Nie opisują, jak adresaci się zachowują, lecz wskazują, jak adresaci ci powinni się zachowywać. Mają więc raczej strukturę "a powinno być b" czy "x powinien czynić c". Nie opisują faktów, ale wskazują, jak adresaci powinni się zachować, nie są zatem ani prawdziwe, ani fałszywe. Nie mają wartości logicznej i dlatego w żadnym kierunku nie zachodzi stosunek wynikania między przepisami a zdaniami w sensie logicznym. Ze zdania nie można w prawidłowy sposób wyprowadzić reguły zachowania, tak samo z przepisu prawa nie można wyprowadzić zdania.

3. Adresaci przepisów prawa

Adresaci przepisów to te podmioty, do których skierowane są (adresowane) postanowienia prawa, których zachowanie normuje prawo, te podmioty, którym przepisy prawa wskazują określony sposób postępowania.

W teorii prawa powszechny jest podział podmiotów prawa na: