901459665

Teorie i szkoły filozoficzne:

1)    Formalizm rosyjski - powstał na początku stulecia, przeniósł środek ciężkości badań z autora na „chwyty" językowe. Formalisci uważali. Ze jedynym bohaterem literatury są „chwyty" literackie. Podkreślali, ze krytycy powinni zająć się literackoscią literatury, wysuwaniem na pierwszy plan języka oraz strategiami językowymi. Przedstawiciel - Roman Jacobson.

2)    Nowa Krytyka - powstała w latach 30-40 w USA. Jej zainteresowania skupiały się wokół kwestii jedności bądź integralności dzieła literackiego. Według jej przedstawicieli zadaniem krytyki jest objaśnianie poszczególnych dzieł sztuki. Nowa Krytyka skupiała się na wieloznaczności, paradoksach, ironii, efektach konotacji i obrazach poetyki i starała się wykazać, ze każdy element formy poetyckiej przyczynia się do powstania jednolitej struktury. Zawdzięczamy jej technikę uważnego czytania-close reading. Przedstawiciele - John Ransom, Cleanth Brooks.

3)    Fenomenologia - stara się obejść problem oddzielenia podmiotu od przedmiotu, świadomości od świata, koncentrując się na realności przedmiotów jako fenomenów -takich, jakimi jawią się w świadomości, „krytyka odbioru" - z punktu widzenia odbiorcy, dzieło jest tym. co dane jego świadomości, nie jest czymś obiektywnym, jest doświadczeniem czytelnika, „estetyka recepcji" - dzieło literackie stanowi odpowiedz na pytania związane z pewnym „horyzontem oczekiwań". Filozof i twórca teorii -Fdmund Husserl.

4)    Strukturnlizm - zrodził się ze sprzeciwu wobec fenomenologii, jego celem był nie opis doświadczenia, lecz ujawnienie ukrytych struktur, które to doświadczenie umożliwiają. W czytelniku szukał ukrytych kodów, które umożliwiają znaczenie i traktował go jako silę sprawczą znaczenia. Zasługi - nowy sposób myślenia o literaturze, jako jednej z wielu praktyk znac/eniotwórczych. Teoria opiera się na teoriach językoznawczych francuza Ferdinada de Saussure’a.

5)    Poststrukturalizm - odchodzi od badania, co sprawia, że zjawiska kulturowe stają się czytelne, w zamian kładąc nacisk na krytykę poznania, totalności i podmiotu. Twórcy zdawali sobie sprawę z niemożności opisania skończonego, spójnego systemu tworzenia się znaków, ponieważ systemy podlegają nieustannym zmianą. Przedstawicielami tegoż kierunku i inicjatorami jednocześnie są - Jacques Derrida i Michel Foucault.

6)    Dekonstrukcja - określa szereg rozmaitych dyskursów teoretycznych, zawierających krytykę pojęcia poznania obiektywnego i podmiotu zdolnego poznać samego siebie. To krytyka hierarchicznych przeciwstawień, które ukształtowały myśl zachodu: wewnątrz/zewnątrz. umysl/ciało. mowa/pismo. Zdekonstruować jakąś opozycję, to ukazać, ze nie jest ona nieunikniona i naturalna, lecz jest konstrukcją wytworzoną przez dyskursy. Twórca - Jacques Derrida.

7)    Teorie feministyczne - podejmują próby dekonstrukcji opozycji męzczyzna/kobieta, to pewne odmiany poststrukturalizmu. Krytyka wzorca heteroseksualnego, który organizuje tożsamość i kultury w kategoriach opozycji między mężczyzną, a kobietą. „Feministyczna krytyka" - męskich poglądów i strategii działania. „Ginokrytyka” -krytyka uprawiana przez feministki zajmujące się literaturą kobiet. Przedstawicielki -Kaja Silverman. Mary Jacobus.

8)    Psychoanaliza - wywarła wielki wpływ na literaturoznawstwo, zarówno jako metoda interpretacji, jak i teoria dotycząca języka, tożsamości i podmiotu. Obok marksizmu najsilniejszy prąd hermeneutyczny, który można zastosować do dzieła literackiego , tak jak i do innych sytuacji, próbując zrozumieć „co tu się napraw dę dzieje”. Przedstawiciel i twórca - Jacques Lacan. głoszący pow rót do Freuda.