1002888879

348

charakterystyczną dla tego typu materiału i obróbki cieplnej symetryczną gwiazdę (rys.3a,b). W środkowej strefie złomu obserwuje się pękanie o charakterze resztkowym, plastyczno-kruchym (rys.3c).

Interesujący mechanizm pękania zaobserwowano na powierzchni złomów próbek hartowanych laserowo, z różnymi wariantami rozmieszczenia ścieżek hartowniczych, m.in. ułożonych spiralnie w układzie l,5d. Na powierzchni złomu stwierdzono występowanie charakterystycznych stref; zahartowanej laserowo - 1, przejściowej -2 oraz materiału rodzimego -3 (rys.4a). Między strefą zahartowaną a przejściową obserwuje się wyraźne rozwarstwienia, wynikające z różnych właściwości (E,v) obu stref. Inicjacja pękania miała miejsce w opisywanej strefie przejściowej, przyległej do zahartowanej (rys. 4a,d). W ostatnim etapie pękania przebiegało ono w warstwie zahartowanej laserowo (rys.3e,f, 4a,c). Obserwacje mikrobudowy złomu w strefie zahartowanej laserowo ujawniły występowanie pękania kruchego oraz plastycznego z widocznymi mostkami plastycznymi (rys.4c). W strefie przejściowej stwierdzono występowanie pękania mieszanego, plastycznego i quasi-łupliwego (rys.4d). Zaobserwowano również nieliczne mikroobszary, świadczące o nadtopieniu laserowym (rys.4b,e), które inicjowało pękanie po granicach ziaren, z częściowo widocznymi plastycznymi odkształceniami w przygranicznych strefach tych ziaren (rys.4e).

Rys.3. Plastyczne złomy próbek wykonanych ze stali 40H ulepszonej cieplnie po próbie statycznego rozciągania: a - widok ogólny złomu, b - charakterystyczny układ prążków c - strefa pękania resztkowego w środku złomu - mikroskopia elektronowa (SEM)