Służba medyczna pracy realizuje swoje zadania w odniesieniu do:
- pracujących;
- kandydatów do szkól ponadpodstawowych oraz uczniów, studentów, doktorantów, narażonych w trakcie praktycznej nauki zawodu na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
- osób świadczących pracę w ramach ograniczenia (pozbawienia) wolności.
Ustawa o SMP precyzuje warunki zawierania umów miedzy zleceniodawcami a zleceniobiorcami, wykonującymi zadania SMP, którzy maja prawo wyboru podstawowej jednostki służby medycyny pracy.
W ochronie zdrowia pracujących biorą udział także liczni partnerzy SMP, w tym- Państwowa Inspekcja Pracy i Państwowa Inspekcja Sanitarna, pracujący, pracodawcy, których wspierają związki zawodowe, Społeczna Inspekcja Pracy, służba bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP).
Pielęgniarki pracujące w ochronie zdrowia są odpowiedzialne za rozpoznawanie, wyszukiwanie oraz informowanie o zagrożeniach zdrowia pracujących. Ponadto odpowiadają za opiekę nad tymi pracownikami, którzy są narażeni na ryzyko w miejscu pracy. Głównym celem medycyny pracy jest zapobieganie chorobom zawodowym, wypadkom, promowaniem zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Do praktycznych zadań pielęgniarki realizującej opiekę nad zdrowiem pracujących należą:
1. Pozyskiwanie informacji o pracujących i ich środowisku pracy.
2. Nadzorowanie środowiska pracy.
3. Udział w badaniach profilaktycznych pracowników.
4. Sprawowanie opieki nad osobami szczególnej troski: kobietami, młodocianymi, niepełnosprawnymi.
5. Udział pielęgniarek w promowaniu zdrowia pracujących.
6. Dokumentowanie pracy pielęgniarskiej.
Opieka nad zdrowiem pracujących związana jest z udziałem w badaniach profilaktycznych. Badania te maja na celu wykrywanie przeciwwskazań do pracy z czynnikami szkodliwymi, bądź wczesne uchwycenie szkodliwego wpływu pracy i jej warunków na zdrowie pracownika. Pielęgniarki uczestniczą w ustaleniu terminów badań lekarskich, kierują podopiecznych na określone badania, niektóre z nich (pomiary, testy) osobiście wykonując, przeprowadzają wywiady z pracownikami, dokonują wpisów w Karcie badania profilaktycznego o przebiegu zatrudnienia, zagrożeniach dla zdrowia, dołączają wyniki badań diagnostycznych.
Pracownikom przysługuje m. in.: prawo do bezpłatnych profilaktycznych badań lekarskich, uzyskiwania informacji o wynikach badań czynników szkodliwych dla zdrowia w miejscu pracy czy powstrzymywania się od pracy bezpośrednio zagrażającej życiu i zdrowiu bez pozbawienia prawa pracownika do wynagrodzenia.
Zakład pracy jest m. in. zobowiązany:
• Organizować pracownikom okresowe badania oraz przechowywać wydane orzeczenia lekarskie po tych bada-
• Zatrudniać pracowników posiadających orzeczenie (uzyskane w wyniku poddania się badaniom profilaktycznym) o zdolności do pracy na określonych stanowiskach);
• Opłacać koszty pomiarów czynników szkodliwych środowiska pracy, badań okresowych i kontrolnych;
• Posiadać wyniki pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy;
• Informować pracowników o tych wynikach;
• Przenosić pracowników do innej pracy, w razie konieczności stwierdzonej orzeczeniem lekarskim, z prawem do otrzymywania (maksimum 3-miesiecznego) dodatku wyrównawczego;
• Ustalać zasady przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz dostarczania odzieży roboczej. Istotne obecnie staje się określenie zasad: nie tylko realizacji samych badań profilaktycznych, ale i organizacji oraz finansowania opieki zdrowotnej nad pracującymi.
W poszukiwaniu najskuteczniejszych, a zarazem jak najtańszych sposobów zapewniania opieki profilaktycznej pracującym, należy zwrócić uwagę na liczna i wykwalifikowaną grupę zawodową, jaką są pielęgniarki.
W działalności pielęgniarek, dotąd związanej głównie z udzielaniem pierwszej pomocy w wypadkach i nagłych zachorowaniach oraz wykonywaniem zabiegów leczniczych- na plan pierwszej pomocy wysuwa się coraz powszechniejszy dzisiaj udział tej najliczniejszej medycznej grupy zawodowej w profilaktyce.
W dobie reorganizacji systemu opieki zdrowotnej nad pracującymi, której celem jest zapewnienie przede wszystkim opieki profilaktycznej wszystkim zatrudnionym, pielęgniarki maja bardzo duże potencjalne możliwości realizaq'i większości zadań zapobiegawczych.
Konieczne wydaje się tworzenie ośrodków służb medycyny pracy, koncentrujących zespół pracowników, bazę materialna i dokumentację, które ułatwiłyby świadczeniobiorcom wybór i dostęp do personelu, rodzaju i terminów usług. Propozycje w określaniu miejsca i roli pielęgniarek w opiece nad zdrowiem pracujących dotyczą ich stanowisk samodzielnych i w zespole służb medycyny pracy.
Dla zapewnienia pielęgniarskiej opieki pracującym, najistotniejsze jest utrzymanie dotychczasowego stanu posiadania, niedopuszczenie do dalszego spadku liczby zatrudnionych pielęgniarek nad pracującymi, zwłaszcza przeszkolonych i zainteresowanych dalszym podnoszeniem kwalifikacji.
Diagnoza pielęgniarska w środowisku pracy
Pielęgniarka środowiskowa w pracy musi rozpoznawać sytuację trudne, problemy, posiadane potenęjały(zasoby), które umożliwiają zachowanie zdrowia, które utrzymują dotychczasową jakość życia pacjenta oraz rozpoznawać pozytywne i negatywne aspekty funkcjonowania pacjenta w środowisku lokalnym. Dlatego też, pełna diagnoza pielęgniarska to odzwierciedlenie wszystkich danych, które zostały przez nią zgromadzone. Diagnoza pielęgniarska oraz ocena problemów biopsychospołecznych to warunek planowania pracy pielęgniarki.
Cechy diagnozy w pielęgniarstwie środowiskowym:
1) Ukierunkowanie na jednostkę lub grupię (rodzinę), społeczność lokalną
2) Opisuje możliwości profilaktyki:
-I fazy- tj. utrzymanie oraz wzmacnianie zdrowia, zapobieganie chorobom
-II fazy- identyfikacja i eliminacja rozpoznanych czynników ryzyka chorób
-III faza- polega na zapobieganiu, pogłębiania choroby, niepełnosprawności, powikłań, problemów z samoopieką czy z samopielęgnacją oraz nad opieką nad chorym czy niepełnosprawnym
3) Pozyskiwanie danych z różnych źródeł
4) Ma wpływ na gromadzone dane oraz na sposób pielęgnowania
5) Ma wpływ na działanie, których celem jest przygotowanie paq'enta i rodziny do opieki i troszczenia się o siebie i najbliższych bez bezpośredniego udziału pielęgniarki.
Biuletyn informacyjny wydawany przez Okręgowg Radę Pielęgniarek i Położnych w Częstochowie - Listopad 2013r