1299076027

138 Wesele

tradycyjnych śpiewów, muzyki i tańców jest podobny. I dla kultury Romów, i dla kultury polskiej wspólne jest to, że określone zachowania tradycyjne podlegają takim samym zmianom, z tą jednak różnicą, że wśród Romów te zmiany są bardzo spowolnione. Dla obu tych grup charakterystyczne są również różnice — w obrębie każdej z nich — w formach funkcjonowania zwyczajów realizowanych poprzez indywidualne zachowania członków poszczególnych grup. Stąd zapewne biorą się, często sprzeczne w stosunku siebie, wypowiedzi cytowanych respondentów.

Warto zaznaczyć, że wykonanie tańca czy pieśni tradycyjnych ma głównie charakter pokazu, a zatem rola tych elementów kultury w transmisji wartości tradycyjnych jest przez to dodatkowo wzmocniona. Transmisja jest skierowana do wewnątrz grupy, co ma znaczenie integrujące i edukacyjne jednocześnie. Istotne jest również i to, że właściwe wykonanie tańca wzbudza ogólne uznanie, podnosi prestiż społeczny tancerza, a przecież prestiż społeczny obejmuje również określoną grupę osób, z którą tancerz w szczególny sposób jest związany. Obwarowanie wykonania muzyki i tańca tradycyjnego wieloma nakazami i zakazami, dotyczącymi m.in. stylu i formy, świadczy o znaczeniu tych elementów kultury w transmitowaniu wartości tradycyjnych. Muzyka i taniec mają zatem dość istotne, aczkolwiek niepierwszoplanowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu wesela (uczty w ogóle) i realizacji kolejnego etapu wychowania młodszych członków grupy.

Ubiór

Wesele, jak każde inne przyjęcie, związane jest z jednoczesną obecnością wielu Romów reprezentujących różne rodziny (rody) i statusy. Dlatego od uczestników spotkania wymaga się ubioru o charakterze tradycyjnym, zgodnego z oficjalnym stanowiskiem starszyzny. Jest rzeczą niedopuszczalną, aby dziewczyna starsza niż dziesięcioletnia przyszła na spotkanie w krótkiej spódnicy lub spodniach. Chłopak w dżinsach również nie jest akceptowany. Niewłaściwy ubiór — tzn. niezgodny z zaleceniami starszych — może być przyczyną skandalu, utraty prestiżu przez stronę nie dostosowywującą się do zaleceń starszych. Ubiór musi więc być zgodny z kanonem obowiązującym w kulturze romskiej — nie może nadmiernie przylegać do ciała czy odsłaniać jego poszczególnych części: nóg, ramion, dekoltu¹². Koniecznym elementem odzieży kobiecej jest spódnica. Jeszcze do niedawna cyganolodzy pisali o trzech takich elementach: spódnicy, chustce i fartuchu¹³. Analiza zebranej w czasie badań ikonografii wskazuje jednak na pomijanie chusty w sposobie ubierania się kobiet, w tym młodych mężatek. Właściwie chusty noszą jedynie stare kobiety. Również one zakładają fartuchy, i to niezależnie od sytuacji (praca w domu, czy uczta). Natomiast wszystkie kobiety powinny zakładać fartuchy do prac domowych. Celem jest ochrona przed „zabrudzeniem” np. żywności.

¹²    Por. A. J. Kowarska, Proces..., s. 3-8.

¹³    Por. A. Mirga, L. Mróz, op. cit., s. 208; L. Mróz,Analizaformalna..., s. 99-126; Ficowski wymienia również ozdoby. J. Ficowski, op. cit., s. 149.